زندگی نامه ی استاد فرشچیان ( تحقیقی از یزدی)

 "و اوحی ربک الی النحل ان اتخذی من الجبال بیوتا ومن الشجر و مما یعرشون.ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونهاشراب مختلف الوانه فیه شفاء للناس ان فی ذالک لایه لقوم یتفکرون."(نحل 67-69(
«پروردگارت به زنبور الهام کرد که در کوهها و درختان و در آنچه سقف دارند لانه کن، آنگاه از هر میوه ای بخور و راه هموار پروردگارت را بپوی ، و از شکم آنها نوشابه ای که رنگهای مختلف دارد بیرون می آید، که آن باعث درمان مردم است، به راستی در این کار نشانه ای برای اندیشمندان است.»

مقدمه

زنبور عسل یکی ازحشراتمفید برای انسان است که متعلق به رده دوبالان می‌باشد. زنبور عسل خیلی پیش از انسان در روی زمین بوجود آمده و زندگی می‌کرده است. زنبور عسل حدود 150 میلیون سال قبل وجود داشته و مشغول زاد و ولد بوده است. منتها با این تفاوت که در آن فاقد یک زندگی اجتماعی بوده و مثل خیلی از زنبورهای غیر عسلی امروزی ، زندگی انفرادی داشته و هر زنبور لانه مخصوص بخود را داشته و در آن زندگی می‌کرده است. کندو محلی است که زنبورها در آن تولد یافته ، کار کرده ، خواهران و برادران خود را پرورش داده و مواد غذایی لازمه را در آن انبار و ذخیره می‌کنند. زنبور عسل دارای نژادهای مختلف است و ساختمان بدنی پیچیده‌ای دارند.

ساختار بدن

سر

در جلوترین قسمت بدن قرار داشته و شامل اعضای زیر است: دو عدد چشم مرکب ، سه عدد چشم ساده ، دو عدد آنتن(شاخك) و دهان با خرطوم. بزرگی چشمها وسیله‌ای است که زنبوردار به کمک آن به راحتی می‌تواند زنبور نر را از کارگر تشخیص دهد. زیرا چشمهای زنبور نر بزرگتر بوده و از عقب سر بهم می‌رسند، ولی در زنبور کارگر و ملکه بهم نمی‌رسند. کار آنتنها (شاخكها)، لمس کردن و بوییدن است. زنبور به کمک خرطوم ، شهد را از روی گلها جمع آوری و از راه دهان به داخل کیسه عسلی می‌فرستد.

سینه

از سه حلقه کیتینی درست شده و اعضای زیر به آن اتصال دارند: چهار عدد بال یا پر که دو عدد آنها بالهای جلویی و دو عدد دیگر بالهای عقبی هستند. شش عدد پا که جفت عقب آن دارای حفره‌هایی به نام سبد می‌باشند و زنبور عسل در دوران فعالیت خود گرده‌های گل در آن پر و با خود به کندو حمل می‌کند. این سبدها در کارگران بزرگتر از نرها هستند.

شکم

در قسمت انتهایی بدن قرار داشته، از 6 حلقه کیتینی پشتی و 6 قطعه شکمی تشکیل شده است. در انتهای شکم مخرج برای دفع مدفوعات دیده می‌شود. از راه همین مخرج ، زنبور قادر است خاری را که در داخل بدنش جای دارد، خارج کرده و نیش بزند.ولي زنبور نر نمی‌تواند نیش بزند، چون اصلا نیش ندارد.



غده های مهم

• در داخلا دو طرف سر کارگر یک جفت غده‌ای به نام" غده‌های شیری" وجود دارد که از خود ماده‌ای به نام شیر یا" ژله شاهانه" ترشح می‌کند و با آن ملکه و لاروهای خیلی جوان را تغذیه می‌نمایند.
• "غده‌های بزاقی "همراه با یک جفت غده سینه‌ای بوسیله یک کانال مشترک ، ترشحاتشان را به داخل دهان زنبور می‌ریزند. ترشحات این غده‌ها در موقع لارو بودن صرف تنیدن به دور خود شده و پس از رشد و تبدیل به یک زنبور کامل ، نقش غده بزاق دهان را در زندگیشان بازی می‌کنند.
• "غدد زیر آرواره‌ای" که در کارگران خیلی کوچک و غیرفعال بوده و در ملکه بسیار بزرگ و فعال است. ماده‌ای بوسیله این غده ترشح می‌شود که با بوی مخصوصش باعث تمیز ملکه از سایر زنبورها می‌شود.
• در زیر شکم زنبورها 4 جفت" غده‌های مومی" وجود دارد که سه جفتش فعال هستند و موم ترشح می‌کنند و بکار ساختن سلولها و شان می‌خورند.
• "غده‌های بویایی:" در پشت زنبورها غده‌ای به نام غده بویایی دیده می‌شود که کارش تشخیص بوهاست.
• "غده‌های مخزنی": سه عدد غده در مخزن به نام غده‌های مخزنی ، مدفوعاتی را که در آنجا ذخیره شده‌اند، مرتب ضد عفونی می‌کنند.

ملکه

ملکه مادر کندو بوده و جنسيت آن ماده می‌باشد. طول بدن ملکه هیجده میلی مترمی‌باشد. بال‌های آن کوچک بوده و خرطوم آن توانایی جمع آوری شهد گلها را نداشته ودرعوض دارای شکمی بزرگ‌تر از ماده‌های کارگر بوده و دو تا شش سال می‌تواند زندهبماند. ولی در زنبورداری تجاری بیش از دو سال از یک ملکه استفاده نمی‌شود. ملکه عسلو گرده نمی‌خورد و بجای آن ژله رویال مصرف می‌کند.
نیش ملکه همانند شمشیر تازی بوده و بدون خار می‌باشد .

زنبور نر

زنبورهای نر در کندو تنها وظیفه بارور نمودن ملکه را دارند و دارای نیش نمی‌باشند. دارای سر و بالهای بزرگ می‌باشند. توانایی جمع‌آوری شهد و گرده رانداشته و ۲۴ روز زنده می‌مانند.
زنبور نر در حجره‌های بزرگ‌تری نسبت‌به زنبورهای كارگر پرورش می‌یابند. تخمهای بارورنشده ملکه به زنبور نر تبدیل می‌شوند.

زنبور کارگر

جنسیت زنبورهای کارگر ماده بوده. طول بدن آنها ۹ میلیمتر می‌باشد. در یک کندوی قوی با تعداد ۱۰قاب ۷۰هزار زنبورکارگر وجود دارد. زنبورهای کارگر با اینکه ماده هستند توانایی بارور شدن ندارند. ولی در صورت نبودن ملکه در کندو می‌توانند تخم ریزی کنند. که در زنبوردار29ماده تخم‌گذار گفته می‌شود. نیش زنبورهای ماده خاردار بوده و طول آن در حدود ۱ میلیمتر می‌باشد. به خاطر وجود همین خارها پس از نیش زدن و ورود زهر به بدن موجوداتی که ساختار گوشتی دارد نیش در پوست گیر کرده و موجب جدا شدن کیسهزهر از زنبور می‌شود. و پس از چند دقیقه زنبوری که نیش زده خواهد مرد .

وظایف زنبورکارگر

جمع آوری شهد آب بره موم- پاسبانی از کندو - تولید عسل - رسیدگی به ملکه - پرورش نوزادان - رسیدگی به کندو و پاکیزه‌گی آن از بیشترین وظایف زنبورهای کارگر می‌باشد

نژادهاي زنبور 

زنبور هندی Aspis Indica

کمی کوچکتر از زنبور عسل معمولی بوده ، قد کارگرش 13 میلیمتر می‌باشد.
سلولهایی را که با موم در روی شانها درست می‌نماید از سلولهای زنبور عسل
کوچکتر هستند.

زنبور درشت Apis Dorsata

در هندوستان و چین زندگی نموده و بزرگترین نوع زنبور عسلی است که تاکنون شناخته شده است.  به حالت وحشی زندگی کرده و در زیر شاخه‌های درخت شانش را می‌چسبانند.
چسالانه چند بار از نقطه‌ای به نقطه دیگر کوچ می‌نمایند.

زنبور ریزApis Florea

از همه زنبورها کوچکتر بوده و فقط یک شان درست می‌کنند
که مثل زنبورهای درشت به زیر شاخه درخت می‌چسباند
به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ایران یافت می‌شوند.

زنبور عسل معمولیApis Meaifica

همان زنبور عسل معمولی است که فقط آنها را در دهات و شهرها
برای تولید عسل در کندوها نگهداری می‌کنند.

خواصی را که از یک نژاد خوب باید انتظار داشت عبارتند از:
آرام باشند و نیش نزنند،
پر محصول باشند،
بچه به اندازه لازم بدهند،
گلهای شهددار را به سرعت پیدا کنند،
در مقابل امراض مقاوم باشند،
مصرف عسل زمستانی آنها کم باشد،
رشد سالانه‌شان را هر چه زودتر شروع کرده
و سریع به حداکثر رشدشان برسند.

از مهمترین نژادهای این زنبور می‌توان به
زنبور عسل اروپای مرکزی ،
زنبور سیاه ،
زنبور ایتالیایی قفقازی
و زنبور نژاد ایرانی نام برد.

آفات و بیماریهای زنبور عسل

از مهمترین بیماریها می‌توان به لوک آمریکایی ،لوک اروپایی ،نوزما ، کنه دونی، یبوست ،شپشک زنبور عسل و کرم موم خوار اشاره کرد.

زنبورداري را از كجا بايد شروع كرد؟

1.بايد ابتدا خود را براي زنبور داري آماده ساخت و اين كار را بايد در فصل زمستان كه زنبور ها در كندو هستند انجام داد براي اين كار بايستي در اين فصل (زمستان) به مطالعه و تحقيق در مورد زنبورداري پرداخت و با نحوه زندگي و كار با زنبور عسل آشنا شد.

2.خريد كندو در بهمن و اسفند و عدم خريد كندو در فصل پاييز زيرا كندويي كندوي خوب است كه در بهمن و اسفند داراي جمعيتي قوي باشد در صورتي كه در فصل پاييز اقدام به خريد كندو نماييد امكان شكست بسيار بالاست چون زنبورهاي پير و ضعيف در فصل زمستان از بين   مي روند و مي ميرند و جمعيتي كه در پاييز در كندو ديده مي شود يك جمعيت حقيقي نيست.

3.توجه شود كه كندو ها داراي ملكه باشند چون كندوهاي بي ملكه در فصل بهار كه شروع توليد نسل و تكثير كندوست افزايش جمعيتي نداشته و از بين مي رود در صورتي كه با كندويي بي ملكه مواجه شديد سريعا بايستي اقدام به ادغام كندو با يك كندوي قوي نمود.

4.زنبورداري را با سه كندو شروع كنيد چون در صورتي كه يكي از كندو ها از بين رفت مايوس نشويد بهتر است كه تعداد كندو ها در ابتدا سه تا شش عدد باشد.

5.هميشه جمعيت قوي و سالم خريداري كنيد منظور از جمعيت قوي در بهمن ماه اين است كه دو طرف شش تا هشت عدد از كادر ها را زنبور پوشانيده باشد.

6.محيط مناسبي براي نگهداري در نظر گرفته شود چون در محيطي كه عاري از گل و گياه مناسب باشد جمعيت بهره دهي نخواهد داشت.

انتخاب محل زنبورستان

يکي از مهمترين نکات مديريتي در پرورش زنبور عسل انتخاب صحيح محل استقرار زنبورستان است.

شرايط مطلوب براي محل استقرار يک زنبورستان و محل استقرارکندوها:

1.شرايط آب و هوايي :

به طور کلي شرايطي چون گرما يا سرماي بيش از حد تحمل زنبورها ، بارندگي پيوسته و زياد ، هواي ابري در بيشتر اوقات سال يا فصل مورد نظر ، بادهاي شديد ، هواي شرجي يا هواي غالبا

مه آلود ، افزايش يا کاهش ناگهاني درجه حرارت هوا و آلودگي غير تحمل هوا ممکن است چنان منطقه اي را براي استقرار زنبورستان نا مطلوب کند .
2.پوشش گياهي منطقه :

به طور کلي گياهاني چون توتون ، پنبه ،آفتاب گردان ، يونجه ، شبدر ،اسپرس ، بيدمشک ، گوَن ، آويشن ، خردل ، زعفران ، نخود ، لوبيا ، نعنا ، سيب ،گلابي ، مرکبات ، اقاقيا ، کاج ، گياهان زينتي و طيف بسيار وسيعي از ديگر گياهان زراعي ، باغي ، جنگلي و مرتعي منابع شهد وگرده براي زنبورعسل محسوب مي شوند.

 3.اهميت وجود منبع آب سالم در اطراف زنبورستان :

زنبور نيز مانند ساير جانداران بهآب به عنوان حياتي ترين نياز خود احتيج دارد.

 4.بهداشت منطقه زنبورستان و اهميت آن:

زنبور عسل نيز مانندساير حيوانات به برخي از بيماري ها حساس است و متاسفانه بيشتر بيماري ها باعث انهدام بخش مهم يا تمامي کلني هاي زنبور دار مي شودويا ضمن خسارت به زنبور دار معالجه مي شوند . بنابراين اقتصادي ترين اقدام براي جلوگيري ازابتلاي زنبورها به بيماري توجه زنبوردار به بهداشت منطقه است .

 5.آلودگيهاي صوتي و بوهاي نامطلوب :

مکان استقرار زنبورستان بايد دست کم2 کيلومتر از دامداري ها ، مرغ داري ها ، کارخانه هاي دباغي و ديگرمجتمع هاي توليدي که بوي ناخوشايند در آن ها توليد مي شود دور باشد . زيرا بوي بدزنبوران را فراري مي دهد . زنبورستان ها هم چنين بايد از نقاط پر سرو صدا مثل       جاده هاي پر رفت وآمد ، کارخانه هاي پر سروصدا و غيره به اندازه کافي دور باشند تا سرو صدا موجب هراس زنبورها و فراري شدن آنها نشود .

 6.اهميت دور بودن کافي زنبورستان ازنقاط مسکوني:

زنبورها با توجه به شعاع پرواز خود ممکن است تا 12 کيلومتر ازمحل زنبورستان دور شوند . نزيک بودن زنبورستان به مناطق مسکوني ممکن است باعث مشکلاتي براي زنبور دار شود.

7.اهميت رعايت فاصله زنبورستان هااز هم :

حداقل فاصله لازم به رعايت زنبورستان ها از يکديگر در هر منطقه 6کيلومتر است . چنانچه اين فاصله کمتر شود بخصوص اگر منطقه پوشش گياهي چندان خوبي نداشته باشد چند مشکل اساسي پيش خواهد آمد .
الف-توليد عسل کمتر در دو زنبورستان مجاور هم به علت کمبود منابع شهد وگرده

ب-به علت گرده افشاني بيش از حد مورد نياز بيشتر گل ها به ميوه يا بذر تبديل شده و تمام

ميوه ها قادر به دريافت مواد غذايي کافي نمي شوند واز کيفيت محصول کاسته مي شود.

پ-امکان رفتن اشتباهي زنبورهاي يک زنبورستان بهزنبورستان هاي ديگر و شيوع بيماري و غارت وجود دارد.

 8.نياز زنبورستان به حصار

 9.ميزان نزديکي زنبورستان به جاده:

براي دسترسي به وسايل نقليه براي حمل ونقل ،بارگيري و تخليه کندوها           

10.بهترين مناطق استقرار يک زنبورستان:

بي ترديد بهترين مکان استقرار يک زنبورستان در يک باغ يا مزرعه بزرگي است که محصول آن بايد توسط زنبور عسل گرده افشاني شود. در اين صورت علاوه برتوليد عسل براي زنبوردار محصولات کشاورز يا باغ دار هم به قدر کافي گرده افشاني ميشود.

 11.عدم استقرار زنبورستان در کنار دريا يارودخانه:

چنانچه زنبورستان در ساحل دريا يا رودخانه مستقر شود زنبورها براي نوشيدن و جمع آوري آب بطرف آنها رفته و معمولا جريان آب رودخانه يا امواج دريا بيشتر زنبورها را غرق مي کند و به اينترتيب خسارت سنگيني به جمعيت کلني ها وارد مي شود.

12.سطح زنبورستان و استقرار کندوها روي پايه يا سکو:

سطح زمين زنبورستان بايد دست کم 30 سانتي متر بالاتر از زمين هاي اطراف باشد.

13.فاصله کندوها از هم در يک زنبورستان :

در يک زنبورستان رعايت فاصله 5/2 متر بين دو کندو ضروري است.

14.مکان زنبورستان در رابطه باسمپاشي باغ ها و مزارع

15.جهت استقرار کندوها درزنبورستان:

چنانکه منطقه اي که زنبورستان در آن مستقراست بادخيز نباشد مي توان کندوها را به گونه اي در زنبورستان مستقر کرد که سوراخ پرواز آنها به سمت مشرق يا جنوب باشد در اين صورت با طلوع خورشيد نور به سمت جلوي کندوها مي تابد و زنبورها زودتر فعاليت روزانه را آغاز      مي کنند.در مناطق بادخيزسوراخ پرواز بايد در جهت مخالف وزش باد باشد تا بخصوص درزمستان باد سرد به داخل کندوها وزيده نشود و در ساير مواقع نيز موجب ناراحتي زنبورها نشود.

16.محافظت کندوها از عوامل نامساعد جوي و محيطي

17.مسافت مکان جديد زنبورستان تا مکان قبلي:

شعاع پرواز مفيد زنبور عسل به 2 کيلومتر و شعاع پرواز دور آن به 6 کيلومتر و گاهي به 12 الي 5/13 کيلومتر ميرسد. براي جلوگيري از مراجعت زنبورها به مکان زنبورستان قبلي مکان زنبورستان جديد تا قبلي بايد بيش از 6 کيلومتر فاصله داشته باشد.

18.رابطه کندو و مساحت زنبورستان :

ديوارها نبايد از 2 متر مرتفع تر و فواصل بين کندوها به ميزان حداقل 5/2 متر از هم بايد رعايت شود.

 19.نحوه استقرار کندوها در زنبورستان :

محل استقرار کندوها درزنبورستان بايد به گونه اي طراحي شود که زنبورهاي پرواز کننده از کندوهاي مختلف مانعي در جلوي زنبورهاي ديگر نباشد به همين جهت در استقرار کندوها

طرح هايي چون زيگزاگ – مربع- گروهي - موازي و غيره ممکن است عملي گردد.

20.زنبورستان در مناطق گرمسيري:

زنبور عسل در حرارت 16 تا 32 درجه سانتيگراد در حداکثر فعاليت است و 34 تا 39 درجه سانتي گراد و 16 تا 8 درجه سانتي گرادبه تدريج از فعاليت آنها کاسته مي شود و در دماي کمتر از 8 درجه سانتي گراد و بيشتراز 39 درجه سانتي گراد از کندو خارج نمي شوند.

نكته ي جالب:زنبورداران از موبايل استفاده نكنن‍‍د!!

بنا به تحقیقی که اخیرا در یکی از ایالات کشور امریکا به عمل آمده
محققان متوجه به گمراه شدن زنبورهای عسل حین مراجعه به کندوهای
خود شده اند که دلیل این امر مربوط به استفاده افراد مختلف از تلفن همراه در نزدیکی کندوها میباشد .

بهترین زمان خرید جمعیتهاي زنبور:

اين زمان در ایران به استثنا در مناطق گرم جنوبی بهمن ماه و اسفند است.

همه جمعیت ها یک قدرت دروغی در پائیز نشان میدهند0 ولی تا بهمن ماه زنبور های اضافه از بین رفته وقدرت واقعی جمعیت مشخص می گردد بنابر این خرید جمعیت در پائیز اشتباه است .

نكات مهم درآغاز كار:

1.مطالعه کتب زنبور داری قابل اعتماد

2.هنگام خرید دقت شود که جمعیت حتما ملکه داشته باشد. جمعیت بی ملکه آنهم در بهمن ماه فاقد ارزش بوده و محکوم به مرگ است.

3.تجربه آموزی را هرگز با یک کندو شروع ننمایند حد اقل لازم برای زنبور داری سه کندوی پر از زنبور و قوی پیشنهاد میشود .

4.همیشه جمعیت های قوی و سالم را بخرید چه هر اندازه قیمت هایشان گران باشد باز خرید آنها صحیح تر است. -این جمعیت قوی در همان سال اول تلافی اختلاف قیمتش را با عسل اضافی که در اختیار صاحبش می گذارد درآورده و به نفع شما میباشدو در ضمن این جمعیت در بهار نیز باز یک بچه هم میدهد که این هم باز یک نفع اضافی برای زنبور دار است .

منظور از جمعیت قوی در بهمن ماه جمعیتی است که دو طرف شش تا هشت قاب را با زنبور وشانیده باشد.

5.سعی کنید جمعیت رادر جایی مستقر کنید که در آنجا ۵تا ۶ ماه از سال گیاهان مختلف یکی بعد از دیگری گل بدهند و اگر این شرایط مهیا نبود حتما باید زنبورها به مناطق مختلفی حتی چند بار در طول سال کوچ داد.

رفتار بازنبورها

طرز کارکردن و رفتارتان برای زنبورها مهم است هیچ وقت در کندو را بدون دود دادن باز نکنید و هیچ وقت هم بیش از اندازه به داخل آن دود ندهید.

دود دادن زیاد باعث گیجی و عصبانی شدن زنبورها می گردد با دود دادن به زنبورها خواهید فهماند که ازآنها قویترید.وقتی که آنها شما را از خودشان قویترحس کردند دیگربه شما       حمله ورنخواهند شد .

هنگامی که کندو راباز کرده وبازنبورها کارمی کنیداگر زنبوری ناگاه به دست شما حمله کرد نترسید ودستتان رابسرعت عقب نکشید زیرا دراین صورت حتما نیش خواهد زدواگر دست رابه همان حال نگهداریدنیش نمیزند.

از هر حرکت ناگهانی در مقابل جمعیت بپرهیزید چون از آن خوششان نمی آید و فورا حمله کرده و نیش می زنند . قاب را هیچگاه به زور بیرون نکشید زیرا ناگهان کنده شده و زنبور ها را عصبانی می کند مواظب باشید که قاب پر از زنبور از دستتان به زمین نیفتد که در این صورت زنبورها به شما حمله کرده ونیش می زنند .

زنبور ها از بوی عرق بدشان می آید و به کسی که بدنش بوی عرق بدهد یا به خود یا موهایش ادکلن و عطر زده باشد حمله می کنند بین رنگها سفید برایشان آرامش دهنده و قهوه ای ناراحت کننده است از پارچه های پشمی به هر نحو و رنگی که باشند بدشان می آيد. زهر زنبور عسل مصونیت موضعی می دهد

یعنی اگر زنبور نقطه ای از بدن را نیش زد و این نقطه متورم شد دفعه بعد اگر باز همین نقطه و اطرافش را نیش بزند دیگر متورم نمی شود .

در هوای بارانی و یا وقتی که هوای آفتابی تبدیل به هوای بارانی می شود زنبور ها ناراحتند در چنین مواقعی به کندوهایشان دست نزنید که حمله خواهند کرد.

هنگام کار کردن با زنبور ها جلوی سوراخ پرواز نایستید زیرا نظم ورود و خروج آنها را به هم زده و زنبور ها که تحمل بی نظمی را ندارند به شما حمله ور خواهند شد

3 نکته مهم در هنگام بازدید کندوها:

1.باید همیشه شماره گذاری باشند ودر اولین بازدید بهاری از داخل کندوها حتما از زنده بودن ملکه مطمئن شوید لازم نیست که خود ملکه را ببینید وجود تخم در داخل سلول ها دلیل بر وجود ملکه است ملکه معمولا در هر سلول یک تخم می گذارد هرگاه ضمن بازدید در داخل هر سلول بیش از یک تخم دیدید نشانه آن است که ملکه این جمعیت مدت هاست که از بین رفته وگارگر ها این تخم ها را گذاشته اند زیرا تنها کارگرها هستند که ناشیانه در هر سلول چند تخم            می گذارند .

2. در اولین بازدید بهاری بايد  به آن توجه کرد كه رفتار زنبور ها پس از دادن کمی دود به کندوچگونه است و اینکه پس از دود دادن آیا حمله می کنند یا به آرامی بر روی قابها می نشینند در صورت حمله زنبور ها می تواند دلیل بر بی ملکه بودن آن هاباشد .

3.به غذای موجوددرکندو نیز درهمین بازدید باید دقت داشته باشید ودر صورت کمبود غذا یک یا دو قاب عسل داخل جمعیتی که کمبود غذادارد آویزان کنید یادتان باشد قاب ها را اول خراشیده و سپس در وسط قاب ها آویزان کنید تا زنبور ها تحریک به خوردن عسل شوند ودر صورت نبود قاب عسل جمعیت را با شربتی که از یک پیمانه آب و یک پیمانه شکر و دو قاشق غذا خوری عسل درست می شود تغذیه کنید (پیمانه یک لیتری) بهتر است که شربت را پس از مخلوط کردن روی آتش گذاشته و حرارت آن را به40درجه رساند یعنی وقتی که انگشت را داخل شربت می زنید حرارت آن را به زحمت احساس کنید این کار را به مدت 10 الی 15 روز ادامه دهید .

نتیجه می گیریم در اولین بازدید بهاره به این سه نکته باید توجه داشت

لف- وجود ملکه

ب - طرز رفتار زنبور ها

ج - مقدار غذا

زنبور عسل با نام علمي Apis mellifero ، پس از کرم ميوه و پشه ، سومين حشره اي است که نقشه ژنوم (همه کروموزوم هاي گوناگون در هسته سلولهاي يک گونه) آن ترسيم شده است. زنبور عسل از روند رشد کمتري نسبت به ديگر حشرات برخوردار است ، در حالي که در اين حشره ژنهاي بيشتري که در حس بويايي نقش دارد ، شناخته شده است. طرح مطالعه ژنوم زنبور عسل زمينه هاي متعددي از تحقيقات روي اين حشرات به منظور بهبود وضعيت کشاورزي ، توسعه تحقيقات زيست شناسي و حفظ سلامت انسان ها را پيش روي محققان قرار داده است. همچنين با توجه به ساختار اجتماعي تکامل يافته در ميان دهها هزار زنبور کارگري که تحت فرماندهي يک زنبور ملکه قرار گرفته اند ، مطالعه نقشه ژنوم زنبور عسل مي تواند زمينه مناسبي براي توسعه مطالعات و تحقيقات درباره عوامل ژنتيکي مرتبط با رفتارهاي اجتماعي به حساب بيايد. طول عمر زنبور ملکه يک برابر زنبورهاي کارگر است و ملکه روزانه حدود 2000 تخم مي گذارد. برخلاف مغز بسيار کوچک اين حشره ، توانايي شناخت ، يادگيري و آموزش تداعي کردن ، رنگ ، شکل و بوي گلها با غذا از خصوصيات آشکار زنبور عسل است که توانايي تلاش و جستجو در مزارع و گلزارها را افزايش مي دهد. دانشمنداني که لکه هاي ژنتيکي يافت شده در ژنوم زنبور عسل را مطالعه کرده اند، دريافته اند که منشائ زنبور عسل در قاره آفريقا بوده است و اين حشره در جريان مهاجرت هاي ديرين و کهن به قاره اروپا راه يافته است. تعداد ژنهاي مرتبط با حس شامه يا بويايي در زنبور عسل بيش از تعداد ژنهايي است که در چشايي نقش دارند. همچنين در اين حشره تعداد ژنهايي که در مصونيت و ايمني آن نقش دارند، در مقايسه با کرم ميوه و پشه کمتر است. زنبور عسل براي شناسايي جنس ، نوع و سن ديگر زنبورها از فرومون ها استفاده مي کند. فرومون ها موادي هستند که به وسيله غدد بدن ترشح مي شوند. پي بردن به توالي DNA در ژنوم گام مهمي در پاسخ به پرسشهاي مطرح در خصوص تکامل اجتماعي به حساب مي آيد و به چراهايي درباره عوامل ژنتيکي موثر در شکل گيري رفتارهاي گروهي در زندگي حشرات پاسخ مي گويد

زنبور عسل در قرآن

کلمه نحل به معنی زنبور عسل در آیات ۶۸, ۶۹ سوره نحل در جز ۱۴ قرآن کریم آمده است. در تفسیر آیه ۶۸ چنین آمده است؛ پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد! در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می یابد، در عین ادامه دادن بحث ها در زمینه نعمت های مختلف الهی و بیان اسرار آفرینش در این سوره ، سخن از زنبور عسل و سپس خود عسل به میان می آورد. اما شکل یک ماموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است. نخست می گوید: "و پروردگار تو به زنبور عسل ، وحی کرد که خانه هایی از کوهها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند ا نتخاب کن."

نخستین ماموریت زنبوران در این آیه ماموریت در این آیه ماموریت خانه سازی ذکر شده است. و این شاید به خاطر آن است که مساله مسکن مناسب نخستین شرط زندگی است و به دنبال آن فعالیت های دیگر ، امکانپذیر است.

در آیه ۶۹ سوره "نحل" ، دومین ماموریت زنبورعسل شروع می شود، چنانکه قرآن می فرماید: "ما به او الهام کردیم که سپس از تمام ثمرات تناول کن و راههایی که پرودگارت برای تو تعیین کرده ، به راحتی بپیما." سرانجام ، آخرین مرحله ماموریت آنها را بصورت یک نتیجه ، این چنین بیان می کند،" از درون زنبوران عسل ، نوشیدنی مخصوص خارج می شود که رنگ های مختلفی دارد." نهفته است، جالب این که دانشمندان از طریق تجربه به این حقیقت رسیده اند که زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه ، عمل می کنند که خواص درمانی و دارویی گیاهان کاملا محفوظ مانده و به عسل منتقل می شود.

و در ماجرای برنامه زندگی زنبوران عسل و ارمغانی که آنها برای جهان انسانیت می آورند، که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگی ، نشانه روشنی از عظمت و قدرت پروردگار است، برای جمعیتی که می اندیشند.

ساختمان مورفولوژیکی زنبور عسل

بدن زنبور عسل بطور متراکم از موهایی پوشیده است که دارای تارهای (Barbs) جانبی کوتاهی می باشد. و به راحتی دانه ها گرده را می گیرند. در چشم های مرکب و پاها ، موهای صاف وجود دارد پاهای جلویی در حاشیه ساق (tibia) موهای راست و خشن و کوتاهی را دارد و برای تمیز کردن چشم ها از گرده گل بکار می رود و برس چشمی (Eye bursh) می گویند.

بالهای زنبور در هنگام رواز بوسیله قلاب هایی بهم درگیر می شوند و یا بال به نظر می رسند. و نوک این بالها مسیر شکل را طی می کند. ممکن است ۴۰۰ بار در ثانیه مرتعش شوند. آرواره های زیرین mandibles در کارگران صاف برای جمع آوری گرده و ساختن شاخه ها بکار می رود. آرواره های زیرین maxillae مانند قاشقک های طویلی بوده و برای جمع آوری گرده های گل بکار می رود.

لب تحتانی تبدیل به خرطوم شده و ضمایم حسی بی (Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مایع شهد در اثر عمل مکنده حلق به درون چینه دان بزرگ یا معده عسل (Money Stomash) کشیده می شود. چهار لب مثلثی دریچه ای را درست می کند و از ورود عسل به معده جلوگیری می کند. بجز موقعی که جهت تغذیه مورد نیاز است. روده زنبور عسل باریک و دراز است. و تقریبا به ۱۰۰ لوله کوچک ، مالپیکی اتصال دارد و روده راست ، بزرگ است و به مخرج ختم می شود. در انتهای بدن سوزن وجود دارد که فقط در کارگرها و ملکه ها دیده می شود. حس بویایی در زنبوران عسل بسیار قوی و تیز است و چشم ها دارای تعداد فراوانی واحدهای بینایی است و دارای مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخیص رنگ قرمز و سیاه از هم نمی باشند.

محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوری آنها

می توان به شهد یا عسل و گرده زنبور عسل و بره "موم" که از صمغ ها بوجود می آید، اشاره کرد. گرده زنبور عسل دارای انواع مواد الی و ویتامین ها می باشد. گرده شامل قندهای احیا کننده می باشد که در کل ۳۱% در گروه کربوهیدرات وجود دارد. میزان متوسط پروتئین گروه حدود ۲۲% است و تمام اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز انسان در ترکیب پروتئینی دانه گروه وجود دارد. عصاره اتری گروه حاوی چربی ها و روغن ها ، پیگمان ها ، دونین ها ، ویتامین ها و هورمون رشد می باشد. گروه حاوی ۱۳ نوع اسید چرب و دو استدول عمده بنام های ۲۴ متیلن کلسترول "و بی سی توسترول" است. برای جمع آوری دانه گرده می توان از تله گرده ، استفاده کرد، ولی اینکار توصیه می شود، چون جمعیت زنبورها را تضعیف می کند.

بعضی از مصارف گرده زنبور عسل

دانه گرده در پزشکی اهمیت خاصی دارد. در درمان بیماری های پروستات و آلرژی و در حال بی اشتهایی از داروهایی که از دانه گرده ساخته می شوند، استفاده می کنند. دانه گرده بعنوان مکمل غذایی بکار می رود و از آن در رفع چین و چروک و لکه های صورت استفاده می گردد. از داروهای مشهور می توان به Prostaflor , Ofilorex اشاره کرد.

نیش زنبور

از نیش زنبور عسل بعلت خاصیت قلیایی و اسیدی بودن آن در درمان بیماریها ، استفاده می کنند.

تولید مثل

در کارگرها تنها اثری دیده می شود و ولی در ملکه به خوبی توسعه یافته است. ملکه جوان ۶ روز بعد از بیرون آمدن ، با یک زنبور نر جفتگیری می کند، اندام های جفت گیری نر پاره شده و در کیسه تناسلی ماده باقی می ماند و تا اینکه بعد از بازگشتن به کندو ، کارگرها آنرا از بین می برند. اسپرماتوزوئیدهایی که بدین صورت در کیسه ذخیره اسپرم ، جای می گیرد، بکار همه تخم های لقاح یافته ای که ملکه خواهد گذاشت، بکار می رود. تخمدان های ملکه پر شده و شکم را پر می کند و ظرف دو روز ، شروع به تخم گذاری می کند.

از تخم های لقاح نیافته ، زنبورهای نر (هاپلوئید ۱۶ کروموزوم) و از لقاح یافته ها ، زنبورهای ماده (دیپلوئید و دارای ۳۲ کروموزوم) تولید می شود. تخم ها تبدیل به لاروکرمی شکل کوچک فاقد پاها و چشم می شوند و از ژله شاهانه که توسط غده های حلقی کارگران جوان تولید می گردد، تغذیه می کنند. ولی لاروهای ملکه بیشتر به تغذیه شاهانه می پردازند و به همین جهت با سرعت زیاد بزرگ و تمایز می یابند.

دم لارو چندین بار ، پوست اندازی می کند روی سلول بوسیله موم پوشیده می شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفیره نام دارد و دگردیسی را کامل نموده و به کمک آرواره های زبرین ، سرپوش حجره را پاره کرده و به شکل یک نوزاد جوان بیرون می آید. بعد از عمل جفت گیری زنبوران نر ، به بی غذایی می افتند و می میرند.

خواص تغذیه ای عسل

کارشناسان تغذیه با توجه به خواص تغذیه ای عسل، مصرف این فرآورده طبیعی با ارزش را که در آموزه های دینی هم بر آن تاکید شده توصیه می کنند. یک استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران، درباره خواص تغذیه ای عسل افزود: "عسل جایگزین بسیار خوبی به جای شکر است و به علت داشتن فروکتوز جذب آهسته تری از شکر دارد که از این حیث در زمینه پیشگیری از دیابت و جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون بسیار مفید بوده و موجب سیری طولانی تری در فرد می شود. " وی درباره ممنوعیت مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال گفت: "برای کودکان زیر یک سال، مصرف عسل به هیچ وجه توصیه نمی شود، اما بعد از یک سالگی برای کودکان شیرخوار اضافه کردن عسل توصیه می شود. " این استاد دانشگاه افزود: "برای درمان سرفه های تحریکی در کودکان، افزودن عسل به شیر یا به همراه لیموترش تازه و یا مصرف آن در یک لیوان آب جوش توصیه می شود. "

این ماده زرین، غـنی و فـوق الـعـاده محصول معجزه آسای زنبـورهــای عسل است و جایگزین منـاسبـی بـرای شـکـر سفید به شـمـار مـی رود. هر چند در تمامی سال موجود

مـی بـاشـد، امـا بایـد دانسـت که در تابستان و پاییز بعمل مـی آید و در این موقع از سال از سایـر مـواقـع تـازه تر می باشد.

فرایند اعجاب انگیز تهیه عسل از چرخش زنـبـورهــا به دور گل ها شروع می شود. آنها در همین حال شهد گـل ها را در دهـان خـود جـمـع می کـنـنـد. شـهـد گـل هـا بـا آنــزیم

مخصوصی که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکیب شده و طی یک فرایند شیمیایی تبدیل به عسل می شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو می برند و آنرا درون حفره ها و دیواره های هر شبکه از کندو ذخیره می کنند. ارتعاشی که از بال زدن های آنها ایجاد می شود، کار تهویه را انجام داده و موجب می شود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و آماده مصرف گردد.

فواید

علاوه بر اینکه عسل به عنوان شیرین کننده مغذی و طبیعی به شماره می رود، تحقیقات حاکی از این امر هستند که ترکیبات منحصر بفرد عسل، از آن یک ضد میکروب و ضد اکسیدان قوی درست می کنند.

ـ عسل ناخالص (خام)

ماده ای ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ

ـ خواص عسل

مانند اکثر مواد غذایی – به کیفیت آن بستگی دارد؛ اما در این مورد بخصوص، کیفیت از اهمیت بالاتری برخوردار است، چراکه گرده هایی که به پاهای زنبور عسل می چسبند، خاصیت درمانیشان در گیاهان مختلف، متفاوت می باشند. به علاوه در فرایند درست شدن عسل بسیاری از مواد مغذی در داخل کندو باقی می ماند. می توان گفت که عسل ناخالص ( یا همان عسل اولیه) حاوی همان صمغی است که در موم وجود دارد. موم گاهی اوقات با نام "چسب زنبور" نیز شناخته می شود که عبارت است از یک مخلوط مرکب صمغی شکل و مواد دیگری که زنبور های عسل با استفاده از آن کندو را آب بندی می کنند و آنرا درمقابل باکتری و سایر میکرو ارگانیسم ها محفوظ نگه می دارند. زنبور عسل موم را با ترکیب کردن صمغ گیاهان با ترشحات خود درست می کند. جالب است بدانید که موادی شبیه به قیر خیابان نیز در موم دیده می شود. گاهی اوقات زنبورهای نگهبان از پرده های خاصی در داخل هر یک از حفره های کندو استفاده می کنند تا موم را در آن محوطه انباشته کنند، سپس سایر زنبورها از این ماده در دورتادور شانه عسل استفاده می کنند و کلیه شکاف ها را از این صمغ ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ پر می کنند. صمغی که در موم وجود دارد تنها حاوی مقدار کمی از مواد مغذی است که در عسل یافت می شود. تحقیقات نشان داده اند که به طور کلی عناصری که در عسل و موم وجود دارند می توانند از بروز سرطان و تومور جلوگیری نمایند. از این موارد میتوان به فنیل کتینوری متیل اسید، فنی اتیل دی متیل کافیت اشاره کرد. محققان بر این باورند که این ترکیبات از بروز سرطان روده در حیوانات جلوگیری می کنند که این امر با کم شدن فعالیت دو آنزیم با نام های فسفاتیدیلینوسیتول نوعی فسفو لیپاز C لیپوکسیجن امکان پذیر می شود. زمانیکه عسل خام طی فرایند گرمایشی قرار می گیرد بسیاری از خواص مفید اولیه خود را از دست می دهد.

عسل کارایی ورزشی را افزایش داده و موجب بهبود جراحات می شود

اصولاً از عسل به عنوان ماده ای انرژی زا استفاده می کنند. در تحقیقات اخیر ثابت شده که از عسل همچنین می توان به عنوان یک ماده ارگوژنیک (موادی که قابلیت اجرایی ورزشکاران را ارتقا می بخشد) نیز استفاده کرد. همچنین این ماده در بهبود زخم ها و سایر جراحات نیز نقش مهمی را ایفا می کند.

سال ها پیش در زمان بازی های المپیک معمولاً ورزشکاران برای بدست آوردن نیرو و توان بیشتر از مواد غذایی مخصوصی استفاده می کردند که در این میان می توان به عسل و انجیر خشک اشاره کرد. در حال حاضر نیز عده ای از پژوهشگران تحقیقات خود را بر روی این ماده شروع کرده اند. یکی از تحقیقاتی بر روی ۳۹ نفر ورزشکار وزنه بردار که هم شامل خانم ها می شدند و هم آقایون، انجام شد. این افراد تحت آموزش های سنگین وزنه برداری و بدن سازی قرار داشتند. آنها پس از اتمام تمرینات مکمل پروتیئن خود را یا با شکر یا مالتودکسترین و یا عسل مخلوط کرده و مصرف می نمودند. قند خون گروهی که از عسل استفاده می کردند در تمام طول مدت ۲ ساعت تمرین ثابت باقی می ماند. همچنین قدرت ماهیچه ها و نیروی ذخیره شده در آن دسته از افرادی که از مکمل پروتئین و عسل استفاده کرده بودند نسبت به سایرین افزونی داشت.

ثابت نگه داشتن قند خون در طی تمرینات استقامتی در کنار مصرف کربوهیدرات یکی از راههای مناسب برای ذخیره گلیکوژن در ماهیچه هاست. همانطور که مطلع هستید گلیکوژن نوعی قند ذخیره شده در ماهیچه هاست که حالت سوخت آماده مصرف را دارد. به همین دلیل ورزشکارانی که از عسل استفاده می کردند گلیکوژن کافی در ماهیچه هایشان ذخیره می شد و روز آینده می توانستند با بالاترین آمادگی و دارا بودن بالاترین میزان سلامتی در تمرینات شرکت کنند. تا این لحظه ثابت شد که عسل می تواند به عنوان منبع دیگری از کربوهیدارت به ورزشکاران کمک کند تا در بهترین وضعیت واکنش نشان دهند و می توان ادعا کرد که نسبت به تمام انتخاب های دیگر ارجحیت دارد.

از دیگر خواص شفا بخش عسل، می توان به قابلیت بالای آن در بهبود جراحات اشاره کرد. برای قرن ها عسل به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده و همچنین گندزدا مورد استفاده قرار می گرفت و به صورت موضعی بر روی زخم ها، سوزش ها و جراحات استعمال می شد. در یکی از بررسی هایی که در هند انجام شده، محققان خواص دارویی عسل را با درمان قراردادی (سولفادیازین) بر روی ۱۰۴ بیماری که دارای سوختگی درجه یک بودند، امتحان کردند. پس از گذشت یک هفته از شروع درمان ۹۱ % از بیمارانی که تحت معالجه با عسل قرار گرفته بودند، هیچ گونه عفونتی نکردند. این در حالی است که تنها ۷% از افرادی که از دارو استفاده کرده بودند، دچار عفونت نشدند. همچنین بسیاری از بیمارانی که در گروه درمانی عسل قرار گرفته بودند، قادر شدند تا خیلی زودتر بهبود پیدا کنند. یکی دیگر از مزایای عسل در تحقیقی که بر روی افراد سزاریانی و هستورکتومی ( بیرون آوردن رحم) انجام شد، کاملاً مشهود است. بدن این افراد خیلی زودتر از سایرین، از کلیه عفونت ها پاک شد و خیلی زودتر از بیمارستان مرخص شدند.

واکنش شفابخش عسل آن هم زمانیکه به صورت موضعی استعمال می گردد، از روند خاصی پیروی می کند. از آنجاییکه عسل به طور اخص از گلوکز و فراکتوز ( دو نوع قندی که آب زیادی به خود جذب می کنند) تشکیل شده، به همین دلیل آبی را که در روی زخم ها جمع می شود را به خود جذب می کنند، از اینرو رشد باکتری ها و قارچ ها در آن محل متوقف می شود. این میکروارگانیسم ها (همان موجودات ذره بینی "قارج و باکتری") در محیط های مرطوب و نمدار رشد می کنند.

همچنین عسل خام دارای آنزیمی به نام گلوکز اکسیداس می باشد که وقتی با آب مخلوط می شود، پراکسیدهیدروژن تولید می کند که این ماده خود به عنوان نوعی ضد عفونی کننده خفیف شناخته می شود. علاوه بر آنزیم های خاصی که در عسل یافت می شوند و نقش مرهم را ایفا می کنند، عسل شامل آنتی اکسیدان فلاوانوید نیز میباشد که نقش آنتی باکتریال را اجرا می کند. یکی از ضد اکسیدانها، چینوسمرین نام دارد که تنها مختص به عسل می باشد، پژوهشگران هم اکنون در حال مطالعه این عنصر هستند تا با خواص ضد اکسنده آن بیشتر آشنا شوند. یکی دیگر از مطالعات آزمایشگاهی بر روی عسل سترون نشده نشان داده است که این ماده واکنش بجایی در مقابل استافی لوکسز (باکتری که در همه جا وجود دارد و باعث ایجاد عفونت در زخم های باز می شود) از خود نشان می دهد. عسلی که رنگ آن کمی تیره تر است، به ویژه عسلی که از گل های گندم سیاه، و تپلو درست شده باشد حاوی مقادیر بیشتری آنتی اکسیدان نسبت به سایر انواع عسل ها می باشد. همچنین عسل خام و عسلی که تحت فرایندهای شیمیایی قرار نگرفته باشد، دارای مزایای بیشتری نسبت به انواع مشابه خود می باشد.

روزانه یک قاشق عسل بدن را در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کند

مصرف روزانه یک قاشق عسل گردش خون در رگ ها را تسریع می بخشد و موجب تولید آنتی اکسیدانهای خاصی در بدن انسان می شود. این امر در دویست و بیست و هفتمین نشست جامعه دارویی آمریکا که در ۲۸ مارچ سال ۲۰۰۴ در کالیفرنیا برگزار شد، به اثبات رسید. در این همایش "هیدرون گرس" زیست شیمیدان و همکارانش ۲۵ تحقیق مشابه را از دانشکده دیویس کالیفرنیا ارائه دادند. طی این مطالعات، افراد تحت آزمایش علاوه بر رژیم غذایی روزانه خود، یک قاشق سوپخوری عسل مصرف میکردند. پس از اینکه محققان نمونه های خونی آنها را در طی فواصل زمانی معین، بر روی نمودار بردند، به این نتیجه رسیدند که ارتباط مستقیمی میان مصرف عسل و میزان پلی فنولیک (نوعی آنتی اکسیدان) در خون وجود دارد.

عسل برای افراد سالم، کسانیکه کلسترول بالا و دیابت نوع ۲ دارند، مفید میباشد

در آزمایش های مختلفی که بر روی افراد سالم و کسانیکه دارای کلسترول بالا بودند و یا اینکه دچار دیابت نوع دوم بودند، انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که عسل یکی از مناسب ترین شیرین کننده ها برای تمام گروه های ذکر شده می باشد.

برای ۱۵ روز، به ۸ فرد سالم، ۶ بیمار با کلسترول بالا، و ۷ بیماری که دارای دیابت نوع دوم بودند به میزان مشابهی شکر، عسل مصنوعی، و عسل طبیعی خورانده شد.

در افرادی که از سلامت کامل برخوردار بودند، مصرف شکر و عسل ساختگی یا تاثیر منفی بر روی آنها داشت و یا به طور کلی هیچ تاثیری نداشت. این در حالی است که مصرف عسل طبیعی در این افراد منجر به کاهش ۷ درصدی کلسترول، ۲% تری گلیسرید، ۶% هموسیستین ( یکی از فاکتورهای ریسک ابتلا به بیماری های قلب – عروقی)، و ۶% قند خون شد. همچنین HDL و یا همان کلسترول خوب خون آنها به میزان ۲% افزایش پیدا کرد.

در بیمارانی که دارای کلسترول بالا بودند، عسل مصنوعی میزان LDL یا همان کلسترون بد خون را کاهش داد. این امر در حالی است که مصرف طبیعی عسل منجر به کاهش ۸ درصدی کلسترول شد که در این میان سهم کلسترول بد خون ۱۱% بود. همچنین پروتیئن انفعالی C نیز تا ۷۵% کاهش پیدا کرد.

و نهایتاً در بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع دوم بودند، مصرف عسل طبیعی باعث کاهش قابل توجه قند خون در آنها گردید. بنابراین بهتر است کمی عسل را صبح ها در شیر، ظهرها در ماست و یا یعد از ظهر در چای خود مخلوط کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید. به نظر می رسد که مصرف یک قاشق عسل به طور روزانه، نیاز شما به مصرف داروهای مختلف را تا حد زیادی کاهش می دهد.

هر چند آداب غذایی جدید، مانند گذشته به خواص غذایی فوق العاده عسل اهمیت نمی دهد، اما نباید فراموش کرد که عسل حاوی مقادیر زیادی ویتامین B۲، ویتامین B۶و آهن و منگنز می باشد.

تعریف

عسل یک شیرین کنده چسبناک است که به طور طبیعی توسط زنبورها برای تغذیه شخصی شان استفاده درست می شود. تهیه عسل از چرخش زنبورها به دور گل ها شروع می شود. آنها در همین حال شهد گل ها را در دهان خود جمع می کنند. شهد گل ها با آنزیم مخصوصی که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکیب شده و طی یک فرایند شیمیایی، تبدیل به عسل می شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو می برند و آنرا درون حفره ها و دیواره های هر شبکه از کندو ذخیره می کنند. ارتعاشی که از بال زدن های آنها ایجاد می شود، کارتهویه را انجام داده و موجب می شود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و آماده مصرف گردد.

عسل در محدوده رنگ ها متفاوتی از جمله سفید، کهربایی، قرمز، قهوه ای و تقریباً سیاه درست می شود. طعم و حالت آن به شهد گل هایی که عسل از آن تهیه میشود، بستگی دارد. بیشتر زنبورها عسل را از شهد گل هایی نظیر شبدر، یونجه، خلنگ، و اقاقیا درست می کنند، اما می توان گفت که عسل از گل های متفاوت از جمله سنبل و آویشن نیز می تواند گرفته شود.

عسل از قرن ها پیش هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار میگرفته. پرورش زنبور عسل به منظور تهیه عسل، برمی گردد به ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح. برای مدت ها عسل به عنوان یک ماده خوراکی مقدس و نادر شناخته می شده. در زمان باستان از عسل بیشتر در مراسم مذهبی به عنوان ماده ای برای تکریم خدایان استفاده می شده. همچنین از عسل برای مومیایی کردن مردگان نیز بهره می جستند. از این گذشته به عنوان دارو و وسیله ای برای آراستن و زیبایی نیز به کار می رفته. در تاریخ اینطور آمده که برای مدت ها، تنها خانواده های ثروتمند، توان استفاده از عسل را داشتند چرا که این ماده آنقدر گران بوده که تنها خانواده های متمول قدرت خرید آنرا پیدا می کردند.

پرستیژ عسل برای قرن ها ادامه داشت تا زمانیکه طرز تهیه شکر تصویه شده از چغندر قند و نیشکر "کشف" شد. از آنجایی که تولید شکر در مقادیر انبوه، گسترش پیدا کرد و از قیمت مناسبی نیز برخوردار بود، توانست جای خود را در میان مردم باز کند. به مجرد جلب توجه مدرم به شکر، عسل در مصارف آشپزی جای خود را به شکر داد. هر چند عسل هنوز هم به عنوان یک ماده شیرین کننده شناخته می شود، اما بیشتر برای مصارف دارویی و شیرینی پزی مورد استفاده قرار می گیرد.

انتخاب و نگهداری

عسل را هم می توان به صورت بسته بندی و هم به صورت عمده خریداری کرد. این روزها اغلب عسل را پاستوریزه می کنند، اما در بازارهای بومی می توانید انواع خام آنرا نیز پیدا کنید. عسل خام که پاستوریزه و تصفیه نشده است، دارای بالاترین خواص آلی می باشد و جزء بهترین انتخاب ها محسوب می شود. دنبال انواعی از عسل بروید که روی آن برچسب : "۱۰۰% طبیعی" خورده باشد. عسل های طبیعی معمولاً نیمه شفاف هستند، عسل های کرمی رنگ، غیر شفاف هستند و باافزودن بلور عسل به عسل مایع درست می شوند. عسل با کیفیت ویژه، از نکتار گل های مختلف مانند سنبل و آویشن درست می شود و به صورت فراوان در دسترس می باشند. به خاطر داشته باشید که هر چه عسل پر رنگ تر باشد، طعم آن سنگین تر است.

می بایست عسل را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و از ورود هوا به داخل آن جلوگیری نمایید. اگر عسل را در محلی خشک و خنک نگهداری کنید، می توانید برای زمان نامحدود از آن استفاده نمایید. دلیل این امر وجود مقدار زیادی شکر و PH اسیدی بالای در آن می باشد که از رشد هر گونه میکروارگانیسمی جلوگیری می نماید. اگر عسل را در محل سرد نگهداری کنید، غلیظ و سفت می شود و اگر آنرا در محل گرمی نگهداری کنید رنگ آن تیره شده و طعم اولیه خود را از دست می دهد.

نکاتی برای استفاده از عسل در غذاها

اگر عسل شما بلوری شده باشد، باید آنرا به مدت ۱۵ دقیقه داخل آب گرم قرار دهید؛ این کار به شما کمک می کند تا مجدداً آنرا به حالت اولیه خود دربیاورید. از قرار دادن عسل در مایکروفر خودداری کنید چرا که این کار منجر به افزایش هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) شده و این امر سبب برگشتن مزه عسل می شود. برای جلوگیری از چسبیدن عسل به پیمانه، از عسل رقیق استفاده کنید.

عسل در بیشتر دستورهای غذایی به عنوان جایگزین مناسبی برای شکر شناخته میشود. از آنجاییکه میزان شیرینی عسل از شکر بیشتر است به ازای هر یک پیمانه شکر باید نیم و یا یک سوم پیمانه عسل استفاده کنید. به علاوه درجه حرارت پخت را نیز تا ۲۵ درجه فارنهایت کاهش دهید چرا که عسل رنگ غذاها را خیلی سریع تر به سمت قهوه ای متمایل میکند.

چند دستور مصرف ساده و سریع

از عسل به عنوان جا شکری روی میز استفاده کرده و چای خود را با عسل شیرین کنید.

بر روی برش سیب از عسل و دارچین استفاده کنید.

برای شیرین کردن شیر خود می توانید به جای شکر از عسل استفاده کنید.

یک ساندویچ خوشمزه که برای هر سنی لذیذ می باشد مخلوطی از کره بادام زمینی یا بادام، عسل و موز می باشد.

در یک قابلمه با شعله ملایم، مقداری شیر سویا، عسل و شکلات تلخ سیاه را مخلوط کنید تا یک نوشیدنی شیر شکلات مغذی تهیه نمایید.

ایمنی

به خاطر داشته باشید که فرایند تهیه عسل، عملکر گیاهان و طبیعت می باشد که پیرو آن گرده، شیره، شهد و صمغ گیاهان جمع آوری می شود. به نظر می رسد که سایر موادی که در طبیعت یافت می شوند، مانند فلزات سنگین، آفت کش ها، و آنتی بیوتیک ها نیز در عسل دیده می شوند که میزان این مواد به طور گسترده در انواع مختلف عسل ها متغیر است.

نمودار مواد مغذی

عسل سرشار از ویتامین هایB۲و B۶می باشد و همچنین مقادیری از آهن و منگنز نیز در آن به چشم می خورد.

محققان به تازگی دریافته اند مالیدن عسل روی زخم افراد دیابتی می تواند از قطع شدن عضو عفونی شده جلوگیری کند. این تنها یکی از خواص این ماده طبیعی شفابخش است.

عسل ترکیبی از قندها (فروکتوز و گلوکوز و…)، ویتامینهای ب۶، ث، تیامین، نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سدیم و روی است.

این معجون تندرستی دارای آنتی اکسیدانهای زیادی است و در قرآن کریم هم از آن به عنوان ماده ای شفابخش برای درمان بیماری ها یاد شده است.

نمی توان فهمید انسان اولین بار در چه زمانی عسل را کشف کرد. اما می توان گفت انسان از سالها سال قبل از این ماده به عنوان یک غذای انرژی بخش و شیرین کننده طبیعی و حتی برای درمان بیماری استفاده می کرده.

محققان به تازگی دریافته اند مالیدن عسل روی زخم افراد دیابتی می تواند از قطع شدن پای عفونی شده جلوگیری کند.

یکی از پزشکان دانشگاه ویسکانسین که چند نفر از بیماران دیابتی خود را به همین روش از قطع عضو نجات داده بود، آزمایش جدیدی برای توسعه همه جانبه درمان با عسل را آغاز کرده است. او ۶ سال پیش، پس از اینکه به روشهای معمول نتوانست زخم پای یک بیمار ۷۹ ساله را درمان کند تصمیم گرفت درمان با عسل را امتحان کند.

جالب است بدانید زخم آن مرد بدون اینکه آنتی بیوتیک دیگری مصرف کند خیلی زود بهبود یافت و همین باعث شد که او تصمیم به بررسی اثر عسل در درمان زخم دیابتی ها بگیرد.

عسل برضد میکربها

عسل، به علت کم بودن رطوبت و فعالیت آب آن(همان چیزی که به اثر اسمزی معروف است)، مانع رشد قارچ و به خصوص باکتریها می شود. بعضی از دانشمندان معتقدند خاصیت اسیدی عسل (۲/۳ تا ۵/۴ =ph) باعث خاصیت ضد میکروبی آن است و عده دیگر این اثر را به پراکسید هیدروژن نسبت می دهند. تشکیل این ماده به دلیل وجود «اسید گلوکورونیک» است که خاصیت ضدباکتریایی به آن داده. جالب این جاست که حتی در صورت رقیق شدن عسل با آب، به دلیل وجود آنزیم گلوکوز اکسیداز؛ پراکسید هیدروژن آزاد شده و اثر ضدمیکروبی عسل از بین نمی رود.

حتی در مطالعه ای عسل جهت درمان عفونت پوستی بعد از سزارین یا هیسترکتومی هم به کار رفته و باعث بهبود سریعتر و عوارض کمتری شده. در حالی که دانشمندان هنوز در مورد خواص درمانی عسل در حال بررسی و تحقیق هستند، برخی از شرکتها، در حال ساختن تیوپ هایی محتوی عسل استریل شده و باندهای آغشته به عسل استریل شده برای کاربرد عسل در مداوای زخم ها هستند.

لازم است بدانید محققان هشدار می دهند، مردم برای مداوای زخم خود از مغازه ها عسل نخرند چون قرار گرفتن در دمای گرم و نامناسب، خواص ضد باکتری آن را احتمالاً از بین برده و این افراد باید تحت مداوای پزشک متخصص قرار گیرند.

عسل و درمان آسیب های چشم

با توجه به خواص ضد میکروبی ثابت شده در عسل و اثرات مفید آن در سوختگی و عفونت پوست؛ در مؤسسه رازی بررسی جدیدی روی ترمیم آسیب های چشم مانند نقص اپیتلیوم قرنیه در خراش قرنیه و سوختگی شیمیایی چشم صورت گرفت و مشخص شد که عسل در ترمیم این آسیب هم به طور محسوسی مؤثر است.

عسل، درمان گرفتگی رگ های خونی

مصرف روزانه ۴ قاشق عسل از گرفتگی رگ های خونی جلوگیری می کند. به گفته محققان در نشست سالانه انجمن شیمی دانان آمریکا، کسی که روزانه ۴ قاشق عسل مصرف کند، از خواص آنتی اکسیدانی عسل بیشتر بهره خواهد برد. آنتی اکسیدان ماده ای است که از بافت های بدن در مقابل رادیکالهای آزاد محافظت کرده و از گرفتگی رگ های خونی جلوگیری می کند.

براساس این گزارش، محققان به مردانی که بین ۱۸ تا ۶۸ سال سن داشتند به مدت ۵ هفته، هر روز یک لیوان آب با ۴ قاشق عسل دادند و مشاهده کردند آنتی اکسیدان آنها بیشتر از دیگران است.

عسل، داروی زخم معده

عسل به دلیل غلظت بالایش می تواند در معده با اسید مخلوط شده و غلظت آن را کم کند. در ضمن گروهی از محققان متوجه شدند که عسل خاصیت ضد باکتریایی دارد.

همان طور که می دانید نوعی باکتری به نام هلیکو باکترپیلوری عامل اصلی زخم های گوارشی است.

یک قاشق چای خوری عسل طبیعی در معده خالی می تواند مانع رشد این باکتری خطرناک شود. در ضمن چون قند عسل توسط زنبور قبلاً هضم شده نسبت به سایر قندها، ساده تر در معده انسان هضم می شود.

عسل، درمان آلرژی

تحقیقات نشان داده استفاده از عسلی که از گلهای یک منطقه تهیه شده می تواند آلرژی فصلی (که در اثر گرده گیاهان ایجاد می شود) را در ساکنین آن منطقه درمان کند. محققان علت را به وجود گرده های گل در عسل نسبت می دهند. در ضمن به تجربه مشخص شده که خوردن مخلوط لیموترش و عسل در آب ولرم می تواند به تسکین گلودرد و کاهش التهاب آن کمک کند.

عسل علیه سرطان

با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیقات عسل دارای ماده آنتی اکسیدان به نام پلی فنول است که می تواند به پیشگیری از تخریب بافت کولون (کولیت)کمک کند.

در ضمن این ماده جمعیت باکتریهای مفید روده را هم زیاد کرده و بدین وسیله موجب تقویت سیستم ایمنی بدن، کمک به هضم، کاهش کلسترول و پیشگیری از سرطان روده بزرگ می شود.

عسل علیه دیابت

گروهی از محققان میگویند با مالیدن عسل بر روی زخم یک فرد مبتلا به دیابت میتوان از لزوم قطع یک پای عفونی پیشگیری کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه از مدیسون، پزشکی در دانشگاه ویسکانسین که شش بیمار دیابتی خود را از خطر قطع عضو نجات داده است، آزمایشی را برای ترویج استفاده گسترده از عسل درمانی آغاز کرده است.

در این درمان پس از برداشت پوست و باکتری مرده لایه عسل وارد زخم میشود. جنیفر ادی پروفسور دانشکده پزشکی و بهداشت عمومی دانشگاه ویسکانسین گفت : عسل به دلیل خاصیت اسیدی خود باکتری را از بین میبرد و از بروز عوارض مقاومت باکتریایی که در مصرف آنتی بیوتیکهایی استاندارد دیده میشود پیشگیری میکند. وی این موضوع را برای بهداشت جهانی بسیار حایز اهمیت خواند.

ادی گفت : افراد مبتلا به دیابت معمولا از جریان خون ضعیفی برخوردارند و از آنجا که توانایی آنان برای مبارزه با عفونت کاهش می یابد، زخم هایشان به سختی درمان میشود. وی افزود تقریبا هر ۳۰ ثانیه یک قطع عضو ناشی از دیابت در جهان انجام میشود.

وی ابراز امیدواری کرد که اگر بتوان ثابت کرد که عسل موجب شفای زخم اقراد دیابتی میشود میتوان امیدهای تازه ای برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت بوجود آورد.

وی احتمال این امر را بسیار زیاد توصیف کرد. عسل درمانی هم اکنون در نیوزلند برای درمان زخم های بستر و در اروپا بعنوان یک شکل درمان جایگزین استفاده میشود.

رفع گرفتگی رگ ها با کمک عسل طبیعی

تحقیقات نشان می دهد، عسل طبیعی در درمان گرفتگی رگ های خونی موثر است. به گزارش باشگاه خبرنگاران به گفته محققان ، مصرف این ماده می تواند آنتی اکسیدان و مواد محافظت را در خون ذخیره کند که این امر از گرفتگی رگ های خونی جلوگیری می کند. بنابراین گزارش، عسل دارای مواد محافظتی است که می تواند بدن را در برابر واکنش های شیمیایی که ایجاد سلول های سرطانی می کند، محافظت نماید

عسل در درمان سرفه کودکان بسیار موثراست

خوردن یک قاشق چای خوری عسل قبل از خواب در رفع سرفه کودک بسیار موثر است و باعث می شود، کودک خواب راحت تری داشته باشد. به گزارش ایسنا، محققان دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا در طی یک تحقیق درباره ۱۰۵ کودک سنین ۲ تا ۱۸ ماهه که در اثر عفونت مجاری تنفسی فوقانی سرفه می کردند، آزمایش هایی به عمل آوردند. این کودکان تا هفت روز سرفه می کردند، به ۳۵ نفر از این کودکان عسل و به ۳۳ نفر از آن ها شربت ضد سرفه دکتسرومتورفان و به ۳۷ نفر دیگر چیزی داده نشد. سپس قراربر این شد که والدین کودکان با پر کردن فرم هایی که محققان تنظیم کرده بودند اثرات درمان را گزارش دهند. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که اثر درمانی عسل بسیار بیشتر از دکسترومتورفان بود. عسل با کاهش تعداد و شدت سرفه ها تا حد زیادی در رفع آن کمک کرده بود. کودکان همچنین توانستند خواب راحت تری داشته باشند. عسل به خصوص از نوع تیره رنگ، از قدیم به عنوان محصولی سرشار از آنتی اکسیدانت و دارای ویژگی های مقابله با میکروب شناخته شده است. اکنون این تحقیق اثرات مفید عسل را در رفع سرفه تائید می کند.

استفاده از عسل در غذای نوزادان مناسب نیست

عسل برای نوزادان مناسب نیست و شیر و غذاهای آنها نباید با عسل شیرین شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران، به گفته متخصصان اطفال در آلمان، والدین برای تهیه غذای کودک نباید از محصولات طبیعی مثل عسل استفاده کنند.

بنابراین گزارش، متخصصان هشدار دادند عسل های موجود در بازار می توانند حاوی سم بوتولیسم باشند و باعث مسمومیت شدید نوزادان شوند. همچنین علاوه بر این در عسل، گرده درختان و سبزه ها وجود دارد که می تواند باعث بروز آلرژی در کودک شود. این گزارش می افزاید، از سال چهارم زندگی خوردن عسل برای کودک بلامانع است ، زیرا باکتری های داخل روده آنها آنقدر مقاوم شده اند که با سم بوتولیسم موجود در عسل مقابله کنند.

قرار دادن عسل در رژیم غذایی، اضطراب را کاهش می دهد

یافته های دانشمندان نشان می دهد که مصرف عسل اضطراب را کاهش داده و موجب بهبودی حافظه و جلوگیری از پیری زودرس می شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران ، دانشمندان معتقدند که عسل حاوی آنتی اکسیدان های مختلف است و می توان آن را به عنوان یک غذای کامل به شمار آورد و همچنین باعث زیبایی پوست شده و برای درمان انواع زخم معده و سوختگی های مختلف موثر است.

ابن سینا در مورد اثرات معجزه آسای عسل می گوید: عسل در طولانی کردن عمر و حفظ قدرت و توان انجام کار در سنین بالای عمر، کارآمد، مؤثر است.

وی در ادامه می گوید: اگر می خواهید جوانی خویش را مصون دارید عسل بخورید. کسانی که سن آنها از چهل و پنج فراتر می رود، باید به طور منظم عسل را به خصوص با گردوی کوبیده استفاده کنند.

ابن سینا همچنین می گوید: عسل بسیار خوب آن است که کاملا شیرین و خوشبو بوده و رنگش متمایل به سرخی باشد.

مقدمه

زنبور عسل باهوش ترين حيوان پس از انسان به شمار مي رود. و زندگي شگفت انگيزي دارد. كتاب هاي زيادي درباره زنبور عسل چاپ شده مانند ژرژ دولاين ، بونيه ، هامه ، فرانسوي هايي هستند كه مي توان به آنها مراجعه كرد. ارسطو، كاتون، وارون، پلين، كولومل، پالاريوس، اينها همگي مي توانند بهترين رسانه ها براي مراجعه باشد.

همچنين دانشمندان ديگري موسوم به ( فيليس كوس دوناسوس ) شب وروزدر جوار زنبورهاي عسل زندگي مي نمود كه جز آنها چيزي نبينيد و به همين جهت از طرف هم وطنان خود موسوم به وحش گرديد. ولي تمام اين دانشمندان و بزرگان كه راجع به زنبور عسل چيزها نوشته اند در واقع افسانه زنبور عسل را براي ما باقي گذاشته و نتوانستند در خصوص حقيقت زندگي اين جانور چيزي به ما بياموزند.

مطالعه واقعي را در طرز زندگي زنبور عسل ، فقط از قرن هفدهم ميلادي شروع شد. در آغاز اين قرن ، يك دانشمند فلامندي(فلامندي يا فلاندر به سرزمينهايي گفته مي شود كه در گذشته ي دور ميان دو رودخانه ي اسكو و درياي شمال قرار داشت ولي امروزه شامل سه قسمت زير است فلاندر، فرانسه، فلاندر شرقي مي باشد) موسوم كلونيوس بر اثر مطالعات خود ، اظهار داشت كه يگانه حشره اي كه در كندوي زنبور عسل تخم مي گذارند. همانا ملكه است و گفت كه ملكه داراي آلات تناسلي نرينگي و مادگي (هر دو ) مي باشد ولي نتوانست اين گفته هارا به ثبوت برساند. ولي اين تحقيقات و پ‍ژوهش ها به پايان نرسيد.

زنبور عسل

زنبور عسل با هوش ترين حيوان پس از انسان است و زندگي شگفت انگيز دارد. و هر گاه حس كنند كسي به حريم قانوني آن نزديك مي شود سريع به يكديگر ملحق شد. و با هم متحد مي شوند و به تجاوزگر حمله ور مي شوند و نيشي كه درد آنها خيلي دردناك است به بدن آن تجاوز گرفرومي كنند تا بداند كه عسل بدون زهر نيست و هر نوشي داراي نيش مي باشد.   

واقعا" هم همین طور است و اگر آدمی ناشی، بدون رعایت آداب و رسوم زنبورها، کندو را باز کند باعث خشم آنها خواهد شد و زنبورها ناگهان به او حمله ور می شوند. ولی اگر قدری دود درکند وپراکنده کند و دست خود را آهسته وارد کند زنبورها با او کاری ندارند که عسل آنها را به یغما ببرند.

بعضی ها گفته اند که زنبور صاحب خود را می شناسد، در صورتی که چنین نیست و این جانور بر طبق آزمایشی که کرده اند، نمی تواند صاحب خود را بشناسد.

اما شاید فکر می کند که این تجاوزگر به کندو یکی از عوامل طبیعت است که مبارزه با آن بیهوده و محال است.

به همین جهت بعد از اینکه بوی دود را استشمام کردند و دیدند که عسل آنها به یغما می رود به جای اینکه به انسان حمله ور شوند، بنابر روحیه ی دور اندیشی فوق العاده ای که دارند خود به طرف عسل می روند و مقدار زیادی از عسل را در کیسه ی خویش قرار می دهند. که اگر مجبور به مهاجرت شدند. بتوانند شهردیگری به وجود آورند یا اگر شهر آنها خراب شد بتوانند در همان محل شهر دیگری بسازند.

وقتی که در مقابل یکی از افراد عادی، یک کندوی مخصوص آزمایشی (کندوی مخصوص آزمایشی کندویی است که اطرافش شیشه است و مقابل شیشه پرده ای آویخته اند که تاریک می باشد و به علت وجود شیشه ها این کندو را از هر طرف می توان مشاهده کرد ) را بگشایند او ابتدا مأیوس می شود.

زیرا شنیده است که کندو محتوی اسرار بزرگی است: زنبورها فعالیت عجیبی در آن دارند . قوانین مردمی به آنها حکومت می کند. شنیده است که این جانور دارای نبوغ است و تمام کارهای او از روی حسابهای علمی می باشد و بدون مال اندیشی دست به هیچ کار نمی زند. از حیث عاطفه واحساسات نیز در بین جانوران منحصر به فرد می باشد. ولی وقتی که کندوی مخصوص آزمایش باز می شود جز یک عده خانه های یک شکل به رنگ زرد کثیف نزدیک به خرمایی که خیلی شبیه به دانه های بو داده و قهوه است چیزی نمی بیند.

زنبور عسل اصولا" اجتماعی است و حتی بیش از مورچه، علاقه به اجتماع دارد.محال است که یک زنبور عسل بتواند به تنهایی زندگی کند و احتمالا" برای ادامه حیات، ناچار است که با دوستان خود زندگی کند.

گاهی کندوی عسل به قدری مملو از جمعیت است که زنبور وقتی می خواهد از کندو خارج شود باید با ضرب شاخکها، از وسط جاندار راهی برای خود باز نماید. ولی همین که از کندو خارج گردید و در فضا به پرواز درآمد مثل این است که از محیط و عنصر خود خارج گردیده است.

اگر یک زنبور عسل را در بهترین شرایط سلامتی وآذوقه ی فراوان، به تنهایی در یک اتاق یا جعبه نگهداری کنید بعد از چند روز آن حیوان می میرد. البته مرگ او ناشی از گرسنگی و یا سرما و گرما نیست، ولی از تنهایی و نداشتن مونس و همدم جان می سپارد. همان طوری که هوا برای ادامه ی زندگی ما لازم است و ما بدون هوا در بهترین حال هم نمی توانیم زندگی کنیم، زندگی اجتماعی برای زنبور عسل لازم می باشد و مثل این است که از کندو امواجی ساطع می شود که بدون آن زنبور عسل نمی تواند زنده بماند.

در شهر زنبور عسل یا کندو فرد به تنهایی ارزش و حیات ندارد بلکه ارزش و حیات او وابسته به اجتماع است گویی شهر عسل، یک موجود جاندار بزرگ می باشد، که هر یک از ذرات وجود او یکی از زنبورها هستند .

عسل یک واژه ی عربی است که در فارسی آنرا نيگنمی گویند و عبارت است از شهد گل ها که زنبور عسل توسط خرطوم کوچک خود آنرا مکیده و از دهان که کیسه ای بسیار کوچک  است که موسوم به کیسه ی خرطوم است وارد می کند وقتی که شهد جمع شده به چهل میلی گرم رسید گل ها را رها می کند.

خواص عسل

همان طور که می دانید عسل از قدیمی ترین و نخستین شیرین کننده هایی است که انسان استفاده کرده است. و شامل قندهایی چون ( گلوکز، فروکتوز، مواد معدنی همچون B1-B2-B6، کلسیم کلراید و گوگرد، آهن، فسفات،ات،B3-B5-C است.)

زنبور

حشرات جانورانی هستند که دارای سر ، سینه و شکم بوده و دارای یک جفت شاخک هستند دارای قطعات دهانی بوده و دارای سه زوج پاهای بندبند هستند و دو زوج بال‌دار هستند دارای قلب باریک می‌باشند. تنفس آنها با لوله‌های نای منشعب و شاخه شاخه است. دفع به کمک لوله‌های مالپیگی صورت می‌گیرد. مغز در این جانوران از عقده‌های مجتمع تشکیل شده و لقاح داخلی و جنس نر و ماده جداست. تخم گذارند و رشد تخم تدریجی با دگردیسی است. حشرات را به دو زیر رده بی‌بالان یا بی‌دگردیسان و زیر رده بال‌داران یا حشرات بال‌دار تقسیم می‌کنند. حشرات بال‌دار به چندین راسته تقسیم می‌کنند که راسته زنبورها جزء بال‌داران نازک می‌باشد.

راسته نازک بالان

ضمایم دهانی خردکننده و لیسنده دارند. اغلب دارای چهار بالبند ولی بعضی بال ندارند. بالها کوچک و غشایی و دارای چند رگبال است. هنگام پرواز بالها با یکدیگر در هر طرف می‌پیوندد حیوانات ماده دارای اندام تخم گذارند و این اندام برای اره کردن ، خراشیدن یا نیش زدن می‌باشد. لاروها شبیه گرم درخشنده و گاهی فاقد پا هستند. شفیره‌ها معمولا در داخل پیله می‌باشند دگردیسی آنها کامل است. عده‌ای از این جانوران زندگی اجتماعی و بعضیها زندگی انفرادی دارند. بعضی لاروهای آنها به حالت انگلی زندگی می‌کنند.

دم درازان یا زنبورهای جنگلی

بدن آنها استوانه‌ای شکل است زنبورهای درشتی می‌باشند، شکم آنها خاردار است و ماده‌ها دارای اندام تخم ریز بلندی می‌باشند و لاروها در جنگلها و در روی درختان زندگی می‌کنند.

دله زنبوران

بلندی آنها از 4 تا 38 میلیمتر می‌رسد اندام تخم ریز در این جانوران بلند است در تالسا تا 150 میلیمتر می‌رسد لاروها انگل پروانه‌ها و سایر حشرات هستند و انگل داخلی یا خارجی می‌باشند بدن حیوان بالغ باریک و کشیده و رگبالهای آنها زیاد است شاخکهای آنها رشته‌ای و دارای مفصلهای زیاد است.

پشه زنبوران

شبیه دله زنبوران ولی کوچکتر از آنها می‌باشند عادات و طرز زندگی آنها نیز شبیه نمونه‌های قبلی و بزرگی آنها کمتر از 3 میلیمتر است. این جانوران معمولا در خارج از بدن میزبان به صورت شفیره درمی‌آیند تخم‌ریز آنها بلند یا کوتاه است مثال آپانتلس گنگرگاتوس.

خلکی سیان

زنبورهای کوچک و متوسطی می‌باشند شاخکهای آنها زانودار و خمیده است رنگ آنها سیاه یا فلزیست. تعداد لاروها در دانه‌ها یا ساقه‌ها وجود دارند.

مازو زنبوران

حشراتی کوچک و ریزند شکم آنها از طرفین فشرده است تخمها در بافتهای گیاهان مخصوصا در روی درخت بلوط گذاشته می‌شود و در اطراف لاروهای در حال رشد گالهای متورمی تولید می‌شود. حیوان نر آن کمیاب و تولید مثل بکرزایی در آنها زیاد است.

سیه زنبوران

حشراتی بزرگ سیاه رنگ و مو دارند لاروهای آنها انگل حشرات دیگرند مانند تیفیا.

طلا زنبوران

پوست آنها رنگین است و دارای رنگهای مخصوص با جلای فلزی می‌باشد و سطح زیرین شکم آنها مسطح است. لاروهای آنها در حجره‌های لانه زنبورهای عسل و زنبورهای وحشی وجود دارند.

زنبوران

این زنبورها نیش می‌زنند و نیش آنها دردناک است. ماده‌های جوان زمستان را در محل امنی می‌گذارنند و در فصل مساعد اقدام به تشکیل اجتماعی می‌کنند که یک فصل طول می‌کشد. لانه آنها از ماده‌ای شبیه کاغذ است که دارای شانه‌های افقی است و هر شانه شامل تعدادی حجره است که لاروها را دربر می‌گیرد. کارگرها زیادند و نرها در اواخر تابستان از تخمکهای لقاح نشده تولید می‌شوند. بالغها از نوش گلها یا شیره میوه‌ها تغذیه می‌کنند.

گل مالان

شکم در این زنبورها کشیده و طویل است و انتهای آن ستبر می‌باشد. لانه‌های خود را از گل بر روی زمین می‌سازند و در آن شکاری نیش خورده جهت تغذیه لاروها قرار می‌دهند.

عسل زنبور نمایان

این زنبورها در لانه‌های جداگانه ولی نزدیک به یکدیگر زندگی می‌کنند لاروها در حجره‌های روبازند و هر روز حیوان بالغ به آنها غذا می‌دهد.

تک عسل زنبوران

هر زنبور ماده یک لانه تهیه می‌کند و در آن تخم می‌گذارد و به لاروها نوش گلها و دانه‌های گرده می‌خوراند. لانه‌ها نزدیک یکدیگر قرار دارند. مدخل بعضی از لانه‌ها را یک زنبور نگهبان محافظت می‌کند.

کلان لبان

در این زنبورها دارای سر پهن ، زبان دراز و آرواره‌های زبرین آنها تیز است در ساقه گیاهان و یا در چوب یا در زمین لانه می‌سازند و لانه‌های آنها محتوی نوش گلها و دانه‌های گرده است.

درودگران

زنبورهای بزرگ و سیاه رنگ می‌باشند موهای روی بدن آنها کم است و آرواره‌های زبرین آنها قوی است و برای کندن حفره در چوبها جهت لانه سازی بکار می‌رود.

کلان عسلیان

دارای اندازه‌های متوسط تا بزرگند. روی بدن آنها موهای متراکم وجود دارد و زبان آنها طویل است و برای گرده افشانی شبدر و بسیاری از گیاهان خانواده غلات بکار می‌رود. ملکه‌های جوان که زمستان را گذرانیده‌اند اجتماعی را تولید می‌کنند که یک فصل طول می‌کشد و در این اجتماع ملکه تعدادی کارگر نرها وجود دارند. این افراد در لانه‌های موش یا سایر جوندگان لانه می‌سازند و در لانه آنها حجره‌های مومی برای دربرگرفتن لاروها و حجره‌های عسل جهت انبار کردن غذا وجود دارد.

عسل زنبوران

روی چشم این زنبورها کرک وجود دارد. کارگرها دارای سبد یا زنبیل گرده در پشت پاها می‌باشند. این زنبورها بومی دنیای قدیم‌اند و نمونه آنها آپیس ملیفرا یا زنبور عسل معمولی می‌باشد که یکی از حشرات مفید می‌باشد. زنبور عسل یکی از حشرات مفید می‌باشد که در تهیه عسل از آن استفاده می‌شود.

زنبور جانوری‌ست متعلق به دسته حشرات . در یک تقسیم‌بندی می‌توان آنها را به دو دسته عسل و معمولی تقسیم کرد . زنبورهای عسل خود به چند دسته تقسیم می‌شوند :

1. ملکه

2. زنبورهای کارگر

3. زنبورهای نر

ملکه

ملکه مادر کندو بوده و جنسيت آن ماده می‌باشد. طول بدن ملکه هیجده میلی متر می‌باشد. بال‌های آن کوچک بوده و خرطوم آن توانایی جمع آوری شهد گلها را نداشته و درعوض دارای شکمی بزرگ‌تر از ماده‌های کارگر بوده و دو تا شش سال می‌تواند زنده بماند. ولی در زنبورداری تجاری بیش از دو سال از یک ملکه استفاده نمی‌شود. ملکه عسل و گرده نمی‌خورد و بجای آن ژله رویال مصرف می‌کند.

نیش ملکه همانند شمشیر تازی بوده و بدون خار می‌باشد .

زنبور ملکه

ملکه مادر در سر خود نشانی قرمز دارد که به معنای تاج آن است و آن را در تصوير می توان مشاهده کردتصویردر تصوير می بينيد که جثه ملکه از ديگر زنبورها بيشتر است.

زنبور نر

زنبورهای نر در کندو تنها وظیفه بارور نمودن ملکه را دارند و دارای نیش نمی‌باشند. دارای سر و بالهای بزرگ می‌باشند. توانایی جمع‌آوری شهد و گرده را نداشته و ۲۴ روز زنده می‌مانند.

زنبور نر در حجره‌های بزرگ‌تری نسبت‌به زنبورهای كارگر پرورش می‌یابند. تخمهای بارورنشده ملکه به زنبور نر تبدیل می‌شوند.

زنبور کارگر

جنسیت زنبورهای کارگر ماده بوده. طول بدن آنها ۹ میلیمتر می‌باد. در یک کندوی قوی با تعداد ۱۰ قاب ۷۰ هزار زنبور کارگر وجود دارد. زنبورهای کارگر با اینکه ماده هستند توانایی بارور شدن ندارند. ولی در صورت نبودن ملکه در کندو می‌توانند تخم ریزی کنند. که در زنبورداری ماده تخم‌گذار گفته می‌شود. نیش زنبورهای ماده خاردار بوده و طول آن در حدود ۱ میلی متر می‌باشد. به خاطر وجود همین خارها پس از نیش زدن و ورود زهر به بدن موجوداتی که ساختار گوشتی دارد نیش در پوست گیر کرده و موجب جدا شدن کیسه زهر از زنبور می‌شود. و پس از چند دقیقه زنبوری که نیش زده خواهد مرد .

وظایف زنبورکارگر

جمع آوری شهد - گرده - آب - بره موم - پاسبانی از کندو - تولید عسل - رسیدگی به ملکه - پرورش نوزادان - رسیدگی به کندو و پاکیزه‌گی آن از بیشترین وظایف زنبورهای کارگر می‌باشد . منبع :پرورش زنبورعسل دکتر نعمت الله شهرستانی

چنددرس از زندگی زنبور عسل

کوچکترین شکوفه گل توسط زنبور عسل گرده‌افشانی می‌شود ولی زنبور طوری روی آن قرار می‌گیرد که آسیبی به آن نرسد. بنابراین ما هم می‌توانیم در برخورد و تعامل با همنوعان خود طوری عمل کنیم که هیچ وقت مشکلی به وجود نیاوریم.        

۱(انتخاب الگو:

زنبور عسل حشرات مفید و ارزشمند و پاکیزه‌ای هستند. در تمام طول عمرشان الگویشان گل است. فقط دنبال گل هستند تا از شکوفه‌ تلخ گل، گرده و شهد تهیه کنند. گرده گل را برای غذای نوزادان و شهد گل را برای شفای مردم درست می‌کنند. اگر ما برای به دست آوردن غذای روح و جسم خود الگوی خوب داشته باشیم بسیاری از مشکلات ما حل می‌شود.

۲(درست استفاده کردن:

کوچکترین شکوفه گل توسط زنبور عسل گرده‌افشانی می‌شود ولی زنبور طوری روی آن قرار می‌گیرد که آسیبی به آن نرسد. بنابراین ما هم می‌توانیم در برخورد و تعامل با همنوعان خود طوری عمل کنیم که هیچ وقت مشکلی به وجود نیاوریم.

۳(محصول زنبو عسل، “عسل” است:

بنابراین ما هم می‌توانیم با زبان و اعمال خود نتایج شیرین‌تر از عسل داشته باشیم ولی در صورتی که قضاوت عجولانه و غیرمنطقی داشته باشیم نتایج آثار اعمال و زبان ما تلخ‌تر از همه چیز خواهد بود.

۴(ملایمت و انعطاف پذیری:

زنبور عسل، تولید موم می‌کند زنبور با ترشح غده‌های موم ساز خانه‌هایی از موم می‌سازد و داخل آن عسل می‌ریزد. موم با اینکه خیلی شکننده و ملایم است ولی در گرما و سرمای زیاد هم می‌تواند ظرف خوبی برای نگهداری عسل باشد.

۵(سرافرازی و صبوری:

همیشه زنبور عسل چون از دسترنج خودش استفاده می‌کند سرافراز و صبور است. برای تهیه یک قاشق عسل که ۲۵ گرم می‌باشد، چهار هزار زنبور بیست هزار گل را ملاقات می‌کنند، ۷ بار فاصله بین کره ماه و زمین را می‌پیمایند. برای تهیه ۱ کیلو عسل ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون گل را باید گرده‌افشانی کنند.

۶(سخت‌کوشی و تلاشی خستگی‌ناپذیر:

یک عدد زنبور در طول ۱۵ روز عمرش در فصل بهار و تابستان ۷۰ هزار سورتی پرواز می‌کند. سرانجام بر اثر بال زدن زیاد (چون ۴۰۰ دفعه در هر ثانیه بال می‌زند، ۳۵ کیلومتر را در یک ساعت می‌پیماید و ۲۰ کیلومتر را بدون وقفه می‌رود) با بال‌های مجروح و بدن زخمی و خون آ‌لود جانش را به جان آفرین تسلیم می‌کند.

۷(ایثار و تسلیم بدون توقع:

فاصله بین قاب‌ها در کندوی لانکسروت هشت میلیمتر است. یک زنبور باید با تن خسته و کیسه‌ پر از عسل بخصوص در اواخر روزهای گرم تابستان از درب پرواز وارد کندو شده و در یک جای تنگ و تاریک عسل (شهد گل) را از میان قاب‌ها از پایین کندو به طبقات دوم و سوم برساند. جالب است بدانیم در بهار و تابستان در هر کندو بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزار زنبور وجود دارد، ازدحام جمعیت خود مهمترین عامل فشار و گرما و ضیق جا است.

۸(سازماندهی و تقسیم وظایف:

معمولا یک زنبور کارگر بعد از تولد ۱۲ روز اول نگهبانی و پرستاری از ملکه و نوزادان و نظافت را به عهده دارد. بعد از ۱۲ روز علاوه بر وظایف یاد شده کار معماری و مهندسی و بنایی را باید انجام دهد. یعنی سه نوع خانه باید بسازد؛حجره‌های کوچک برای کارگران، حجره‌ای متوسط برای زنبوران نر، حجره بزرگ شبیه بادام‌زمینی برای پرورش ملکه که در اصطلاح به آن سلول ملکه یا شاخون می‌گویند. بعد از ۲۱ روز زنبور کارگر بالغ شده تا ۱۵ روز پرواز می‌کند. برای تهیه شهد، گرده، زهر، بره موم، آب به فعالیت می‌پردازد.

مهمترین فعالیتهای اثربخش را در کندو زنبوران کارگر (ماده بکرزا) انجام می‌دهند. زنبور نر خاصیتش فقط برای باروری ملکه جوان است. تاکنون حشره‌شناسان وظیفه دیگری برای زنبور نر اعلام نکرده‌اند .

ملکه زنبور عسل که حکم “شاه کندو”‌ را دارد ۲۰۰ روز در سال تخمگذاری می‌کند روزی ۱۵۰۰ تخم. وظیفه ملکه حفظ و بقای نسل است. ضمنا ملکه گازی از خود متصاعد می‌کند که به آن فرمون یا نظم‌دهنده اجتماعی نیز می‌گویند. این گاز موجب می‌شود که تمام زنبورها به وظایف خود به خوبی عمل کنند.

۹(ایثار ملکه در کندوی عسل:

حدود ۱۱ تا ۱۴ روز طول می‌کشد تا یک تخم به ملکه تبدیل شود. ملکه ۳ تا ۱۰ روز بعد از تولد آواز مخصوص جهت آغاز زندگی جدید را می‌خواند. معمولا بعد از ظهر یک روز آفتابی در فصل بهار ملکه جدید از کندو خارج شده چون بسیار خوشبو و معطر است بیش از ۱۰۰۰ زنبور نر برای رسیدن به وصالش به تعقیب ملکه می‌پردازند. ملکه برای اینکه بهترین نژاد را نسل آینده به وجود آورد در آسمان لایتناهی صعود می‌کند و اوج می‌گیرد. نرهایی که وی را تعقیب می‌کنند یکی پس از دیگری از پا در می‌آ‌یند.

چون به دلیل خستگی پرواز به فضای بالا نفسشان می‌برد. ملکه آنقدر اوج می‌گیرد که هیچ پرنده دیگری نمی‌تواند در آن فضا پرواز کند تا مزاحمش شود. معمولا در ارتفاع بالا حرکت باد هم ضعیف، آسمان صاف و روشن و دور از چشم همه موجودات زمینی آخرین زنبور نری که جسارت و قدرت جسمی مناسبی داشته باشد و به ملاقات وی می‌آید باهم زندگی جدید را شروع وقدرت باروری ملکه را تنظیم می‌کند. بعد همین زنبور بعد از ازدواج یک دقیقه‌ای خودش مثل شهاب سنگ به زمین می‌‌افتد و ملکه مزدوج شده و با وقار و متانت به کندوی خودش بر می‌گردد تا آخرعمرش هیچوقت کندو را ترک نمی‌کند مگر در شرایط بچه‌دهی. عمر ملکه ۲ تا ۴ سال است. یکبار در عمرش ازدواج می‌کند و اسپرم‌هایی را که با ازدواج اولیه گرفته برای تمام عمرش ذخیره و بارور می‌کند .

۱۰(مفید بودن زنبور عسل برای خود و دیگران:

هر موجودی جهت زنده ماندن مجبور است موجودی دیگر را از بین ببرد یا خودش موقع صید و صیادی از بین برود جز زنبور عسل که برای سیر شدن خودش و سیر کردن انسان‌ها هزاران موجود دیگر را هم سیر می‌کند بدون اینکه مزاحم و باعث از بین رفتن موجودی شود. یعنی زنبور عسل با عمل گرده‌افشانی موجب ازدیاد تولید محصولات باغی،‌ صیفی، زراعی شده همچنین غذای شیرین انگبین یا عسل را تولید می‌کند اما ما انسان‌ها برای سیر شدن خود و پذیرایی از مهمان‌ها و همنوعان خود حتما باید جانداری را بی‌جان کنیم مثل کشتن و سر بریدن پرندگان، ماهی، گوسفند، گاو، شتر، غاز، بوقلمون، اردک، مرغ و ...

۱۱(آگاهی، بصیرت و دوراندیشی:

تمام موجودات بخصوص انسان‌ها در مواقع قحطی (مشکلات، جنگ، زلزله، سیل) قوه جنسی آنها جهت بقای نسل ادامه می‌یابد جز زنبور عسل (شما شاهد هستید در کشورهای جهان سوم بخصوص کشورهای فقیر آفریقایی ازدیاد نسل و زاد و ولد بسیار زیاد و نامناسب است.(

ولی زنبور عسل در مواقع کمبود گرده و گل و شهد به ملکه خود اطلاع می‌دهد و ملکه از تخم‌ریزی باز می‌ایستد تا نوزادانش دچار گرسنگی و قحطی نشوند. تا زمانی که وضعیت گل و شهد عادی نشده، ملکه تخم‌ریزی نامحدود نمی‌کند. به محض عادی شدن گل و شهد دوباره ملکه شروع به تخم‌ریزی و فعالیت می‌کند.

۱۲(جامع و فراگیر بودن موجوداتی که از زنبور عسل بهره می‌برند:

▪انسان‌ها، از انگبین یا عسل، از گرده گل، از موم، ژله

▪طیور و پرندگان: گرده‌افشانی گل موجب ازدیاد آفتابگردان، پنبه،‌ سویا، کلزا شده، پستانداران، پرندگان اهلی و وحشی زیادی از آن بهره می‌برند.

۱۳(قانع و نجیب بودن زنبور عسل:

زنبور عسل دارای ۲ معده است. معده اول یا چینه‌دان برای جمع‌آوری و حمل شهد است که زنبور پس از حمل آن به کندو از معده اول یا کیسه عسلی داخل حجره‌ها خالی می‌کند . بین کیسه عسلی یا معده اول و معده دوم دریچه‌ای است که روزی یک سر سوزن عسل یا شهد را از دریچه وارد معده اصلی خود کرده، آن را جهت سوخت و ساز خودش مصرف می‌کند. هیچوقت از ذخیره عسل خودش مصرف بی‌رویه یا اسراف نمی‌کند. به حق خود قانع است. از قناعت و مناعت طبع عالی برخوردار است.

۱۴(تیزبینی و هوش زنبور عسل:

دنیای زنبور نه فقط از حیث زیبایی جالب توجه است بلکه از لحاظ روایح عدیده نیز مطلوب می‌باشد. زیرا در انتهای شاخک‌های زنبور عسل ۵ هزار حفره شامه قرار گرفته که بدان وسیله روایح دنیا را استشمام می‌کند و نیروی این حفره شامه به قدری زیاد است که زنبور عسل بوی یک گل سیب (فقط یک گل را) از مسافت ۱ کیلومتر استشمام می‌کند. زنبور کارگر ۳ چشم مرکب و ۱۳ هزار چشم ساده در سرش تعبیه شده که در آن واحد پس از پرواز می‌تواند تمام اشیا و علائم محیط خود را ببیند و شناسایی و نشانه‌گذاری کند تا موقع برگشت به کندویش اشتباه نکند.