هوميوپاتي چيست؟ (تحقیقی از سجاد یاور)

هوميوپاتي چيست؟
هوميوپاتي يك روش پزشكي است كه بر چند اصل كلي استواراست.

 مهمترين اين اصول عبارتند از:

·    نگاه كل‌نگر: طبق اين ديدگاه بيماري به هيچ وجه يك امر موضعي نيست و مربوطبه تماميت وجود فرد است. يعني براي مثال اگر فردي دچار زخم معده شده باشد، مشكلتنها مربوط به معده او نيست بلكه تمام وجود وي (ذهن و جسم) مختل شده است كه يكي ازعلائم آن اختلال زخم معده است. با توجه به ديدگاه كل‌نگرانه، براي تشخيص دارو بايدتماميت فرد و علائم مختلف جسمي و ذهني وي بررسي شود و سپس دارويي كه كليت علائم ويرا پوشش مي‌دهد تجويز گردد.يعني مثلا يبوست وسردرد وافسردگي به عنوان يك اختلال كليدر نظر گرفته شده وبراي همه اين علائم يك دارو تجويز ميشود. در حقيقت آنچه كه باعثبروز علائم بيماري است، اختلال در نيرويي است كه تمام وجود فرد را هدايت و كنترلمي‌كند و باعث يكپارچگي اعضاء مختلف ميشود  و با تصحيح اختلال آن تمام علائمبيماري  از بين مي‌روند. بنابراين در هوميوپاتي «تخصص» مفهومي ندارد و يك هوميوپاتحاذق قادر است انواع و اقسام بيماري‌هاي ذهني و جسمي را درمان نمايد، چرا كه اوقادر به تصحيح اختلال نيروي حياتي يعني سرچشمه علائم بيماري گوناگون است.
·    قانون مشابهت: طبق قانون مشابهت، هر آنچه كه بتواند در انسان سالم مشكلي ايجاد كند،مي‏تواند همان مشكل را در يك فرد بيمار درمان كند. براي مثال اگر دارويي در افرادسالم حالت اضطراب ايجاد كند، افراد مضطرب را مي‏تواند درمان كند. اين قانون كه درنگاه اول بسيار عجيب به نظر مي‌رسد پايه تجويز دارو در هوميوپاتي است و تجربه ومطالعات متعدد و گسترده نشان داده است كه با استفاده از اين قانون مي‌توانبيماري‌هاي مختلف جسمي، رواني و ذهني را به خوبي درمان نمود. لغت «هوميوپاتي» نيزبه معناي «مشابه بيماري» است كه با توجه به قانون مشابهت انتخاب شده است.
·    قانون فردگرايي: در هوميوپاتي آنچه درمان ميشود نام بيماري نيست بلکه وضعيتبيمارگونه بيمار است. يعني  اهميتي ندارد که نام بيماري  چيست. به همين دليل يکهوميوپات به صرف دانستن نام بيماري (مثلاً سرماخوردگي) نمي‌تواند داروي آن را پيداکند. در هر مورد بيماري پزشک هوميوپات بايد کليت علائم بيمار را در نظر بگيرد وداروي مناسب با آن را تجويز کند. به اين ترتيب چند بيمار با مشکل سرماخوردگي ممکناست چند داروي متفاوت دريافت کنند و بالعکس براي چند نفر با مشکلات مختلف يک داروتجويز شود. در حقيقت در هوميوپاتي با هر بيمار به عنوان يک مورد جديد و متفاوت ازتمام موارد ديگر برخورد مي‌شود.
·    قانون توانمندسازي: داروهاي هوميوپاتي بايدبتوانند روي نيروي حياتي اثر وسيعي   بگذارند. كه اين امر با رقيق كردن‏ها و تكاندادن‌هاي متوالي ماده اوليه ميسر است. فرايند توانمندسازي (پرووينگ)در پايين توضيحداده شده است.
·    قانون حداقل مقدار و تکرار دارو: اگر داروي هوميوپاتي صحيحتشخيص داده شود، با حداقل مقدار و تكرار مي‌تواند اثرات عميقي بر نيروي حياتي داشتهباشد. بنابراين در هوميوپاتي ممكن است كه تنها يك بار مصرف دارو شخص را براي چندماه از هرگونه دارويي بي‌نياز كند و سلامت وي را مداوماً افزايش دهد.

هوميوپاتي بيماري‌ها را درمان مي‌كند، يا تنها نقش كنترل‌كنندهدارد؟
چنانكه گفته شد در هوميوپاتي اختلال نيروي حياتي تصحيح مي‌شود وبدين ترتيب بيماري به طور كلي «درمان» مي‌شود. اين امر بخصوص در بيماري‌هاي مزمنكاملاً مشهود است و در اين موارد، بيمار پس از طي دوره درمان بطور كلي از مشكل خودرهايي مي‌يابد.
آيا هوميوپاتي يك روش علمي است؟
هوميوپاتي يك روش كاملاً علميو مبتني بر اصول روشن است كه بر اساس تجربه، مشاهدات، و آزمايش‌هاي بسيار دقيق وتكرارپذير بدست آمده است.Double blind clinical trials) علمي بودن اين روش چنان استكه تا به امروز اكثر كتابهايي كه توسط هوميوپاتهاي برجسته از 200 سال پيش تا كنوننوشته شده هنوز مورد مراجعه و استناد هستند و اين خود گواهي بر  استحكام كم‌نظيرمباني و روشهاي اين علم است. در حقيقت با پيشرفت هوميوپاتي، معمولاً به آن اضافهشده اما چيزي كم نشده است.
آيا هوميوپاتي همان طب گياهياست؟
خير. در طب هوميوپاتي از مواد گوناگوني از جمله گياهان، مواد معدني،و مواد حيواني استفاده مي‌شود و علاوه بر اين، اصول اين طب با طب گياهي متفاوتاست.
داروهاي هوميوپاتي چگونه و از چه تهيهمي‌شود؟در حال حاضر در فارماكوپه هوميوپاتي بيش از 3000 دارو درج شدهاست كه از منابع مختلف گياهي، معدني، جانوري، و غيره تهيه مي‌شوند. اين داروهامعمولاً به صورت خام (مادي) به كار نمي‌روند بلكه توانمند مي‌شوند. توانمندسازيداروها به اين شكل انجام مي‌شود كه ماده اوليه در مقداري آب حل مي‌شود و شديداًتكان داده مي‌شود (تكان‌هاي ضربه‌اي). سپس مقداري از اين محلول در ظرف ديگري ريختهشده و پس از افزودن آب دوباره تكان داده مي‌شود. بدين ترتيب رقيق كردن‌ها و تكاندادن‌ها متوالياً ادامه پيدا مي‌كند. اين فرايند اگرچه مقدار ماده موجود در دارو رابه صفر نزديك مي‌كند اما اثر شفابخش آن را افزايش مي‌دهد، بطوري كه هرچقدر اين عملبيشتر تكرار شود محلول نهايي اثر دارويي قوي‌تري خواهد داشت! اين فرايند  توانمندسازي خوانده مي‌شود.
داروهاي هوميوپاتي چگونه اثر مي‌كنند؟
اينداروها به طور مستقيم روي نيروي حياتي كه كنترل‌كننده تمام فعاليتهاي ذهني و جسمياست اثر مي‌گذارد. از آنجا كه اختلال در نيروي حياتي باعث بروز انواع مشكلات وعلائم بيماري است، تصحيح اختلال آن مي‌تواند منجر به از بين رفتن كليه نشانه‌هايبيماري گردد.  در هر حال تأثير عميق داروهاي هوميوپاتي در درمان انواع بيماري‌هايحاد و مزمن كاملاً طي مطالعات آماري متعدد و تجارب كلينيكي ثابت شده است و روشن استكه اثر آن هيچ ارتباطي به تلقين ندارد. جالب است كه امروزه داروهاي هوميوپاتي حتيدر دامپزشكي و كشاورزي مورد استفاده قرار گرفته است.
آياهوميوپاتي مي‏تواند همه بيماري‏ها را درمان كند؟
چنانكه گفتيم اگر بيماريناشي از اختلال نيروي حياتي باشد، با هوميوپاتي قابل درمان است. اما برخي بيماريهامنشأ فيزيكي دارند (صدمات ناشي از تصادفات، شكستگي‌ها، كمردرد ناشي از نشستننادرست، مشكلات ناشي از تغذيه نادرست، و غيره) كه در اين موارد مداخلات جراحي،شكسته‌بندي، تغيير روش زندگي، و غيره مي‏تواند مفيد واقع شود. همچنين در مواردي كهنيروي حياتي بيمار بسيار ضعيف شده باشد (مانند سرطانهاي پيشرفته) احتمال درمانچندان زياد نخواهد بود.

آيا هوميوپاتي فقط براي درمانبيماريهاي مزمن مفيد است؟
بطور كلي هوميوپاتي هم در درمان بيماريهاي مزمنو هم درمان بيماريهاي حاد بسيار مؤثر است.
آيا استفاده ازدرمان هوميوپاتي مستلزم صرف هزينه زيادي است؟
از آنجا كه داروهاي اينپزشكي فوق‌العاده ارزان هستند (چند يا چندده تومان براي هر بيمار)، هزينه اصليدرمان را حق‌الزحمه پزشك تشكيل مي‌دهد. بنابراين هوميوپاتي از نظر اقتصادي مي‌تواندبسيار به صرفه باشد.
آيا هوميوپاتي با ابزارهاي نوين پزشكيو دستاوردهاي فناوري در تضاد است؟
بايد توجه داشت كه استفاده ازهوميوپاتي به هيچ وجه نفي كننده مراقبت‌هاي درماني نيست و بنابراين استفاده ازامكانات بيمارستاني و نظاير آن در صورت لزوم ضروري است. همچنين در امر تشخيص،استفاده از ابزارهاي تشخيصي مانند تصويربرداري، آزمايش خون و غيره در صورت نيازمي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
آيا اين روش در كشورهايمختلف استفاده مي‌شود؟
در كشورهاي زيادي از جمله انگلستان، آلمان،فرانسه، امريكا، و هندوستان، دانشگاهها و بيمارستانهاي زيادي مختص هوميوپاتي وجوددارد و چند صد ميليون نفر در کل جهان از اين روش استفاده مي‌كنند. طبق آمار، نزديكچهل درصد مردم فرانسه از داروهاي هوميوپاتي استفاده مي‌كنند. خانواده سلطنتيانگلستان از شش نسل پيش منحصراً از هوميوپاتي استفاده کرده‌اند و افراد سرشناسزيادي در کل جهان از اين شيوه استفاده مي‌کنند.
آياهوميوپاتي در ايران جايگاه قانوني دارد؟
در آبان ماه سال 1374 در شورايعالي ارزشيابي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، هوميوپاتي به عنوان يك رشته علميشناخته شده است. همچنين طبق مصوبه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در دي ماه 1376 و اعلام اين وزارتخانه در بهمن‌ماه همان سال كليه پزشكاني كه دوره دوسالههوميوپاتي را در يك مركز معتبر گذرانده باشند، مي‌توانند از عنوان پزشك هوميوپاتاستفاده نمايند. البته طبق قوانين ايران، تنها پزشكان حق ارائه خدمات درماني رادارند (هوميوپاتي يا غير آن) و هيچ شخص غيرپزشك حق طبابت ندارد. در حال حاضر انجمنهوميوپاتي ايران با حدود 300 عضو رسماً مشغول فعاليت است.
آيا در حال حاضر مجوزقانوني براي وارد كردن داروهاي هوميوپاتي به ايران وجود دارد؟
در كميتهسياست‌گذاري ورود و توزيع داروهاي هوميوپاتي كه در تابستان سال هشتاد و سه در وزارتبهداشت، درمان و آموزش پزشكي تشكيل شد، مقرر شده است كه شركت‌هاي داروسازيمي‌توانند مانند ساير داروهاي پزشكي پس از اخذ مجوز لازم از وزارت متبوع داروهايهوميوپاتي را وارد نمايند.

با توجه به گسترش روز افزون پزشکی هومیوپاتی در جهان همچنین در کشور ما، از سوالات اساسی این است که هومیوپاتی درچه بیماریهای اثر درمانی (مکمل یا جایگزین) دارد؟ در واقع محدوده عملکرد و کارآیی هومیوپاتی چیست؟

پاسخ علمی و صحیح به این سؤال می تواند سیستم نظام درمانی را در ارجاع مناسب بیماران به پزشکان هومیوپات و مشاوره به بیماران راهنمایی کند. از طرفی در سطح جامعه منجر به مراجعه صحیح به پزشکان هومیوپات شده بیمارانی که بیشترین بهره را می‌توانند از این روش درمانی ببرند راهنمایی می‌شوند. همچنین بیماران توقع درمان در مواردی که هومیوپاتی جوابگو نیست را نخواهند داشت و تصورات غلط ایجاد شده اصلاح می‌شود.

در هر سیستم درمانی مهمترین اصل، رویکرد آن سیستم به انسان، سلامتی، بیماری و درمان است. از منظر هومیوپاتی، انسان موجودی بی جان و مکانیکی نیست که قسمتهای مجزا و بدون ارتباط با هم داشته باشد. بلکه همه ارگان‌ها در عین فعالیت خاص خود ارتباطی هماهنگ با یکدیگر دارند که عامل ایجاد کننده این هماهنگی و کارکرد طبیعی و صحیح آنها «سیستم حیاتی بدن» می باشد.

(سیستم حیاتی را می توان با الگوی Bio- psycho- socio- spiritual یا الگوی Psycho- neuro- endocrine- immunology مطابقت داد.)

-سلامتی= تعادل در سیستم حیاتی که نتیجه آن عملکرد طبیعی همه ارگانها و هماهنگی مناسب بین آنها می باشد.

-بیماری= سیستم حیاتی از تعادل خارج شده که در نتیجه آن در هر فرد با توجه به زمینه و استعداد خاص موجود در او، یک یا چند ارگان بدن دچار اختلال عملکرد شده این عدم تعادل سیستم حیاتی را به صورت مجموعه علائم خاص و اختصاصی آن بیماری نشان می دهند. فردی ممکن است در پوست (اگزما)، دیگری در ارگان گوارشی (زخم معده)، فردی در سیستم ادراری (عفونت مزمن ادراری)، فردی در زمینه ذهنی- روحی (اظطراب، وسواس و ...) خانمی با اختلال پریود و ... علائم بیماری خاص خود را بروز دهد. لذا در پزشکی هومیوپاتی شناخت بیماری براساس تصویر حاصل از مجموعه تمام علائم ظاهر شده در سطوح جسمی، روحی- روانی و احساسی- عاطفی فرد بیمار صورت می‌گیرد.

-درمان= باز گرداندن دوباره تعادل به سیستم حیاتی فرد آن هم توسط داروهای طبیعی که اثرات درمانی آنها مکانیسمهای خود درمانی بدن را تقلید می کند که نتیجه آن برطرف شدن کلیت بیماری است.

پس همانطور که بیان شد از دیدگاه هومیوپاتی بیماری اختلال در عملکرد سیستم حیاتی فرد است که خود می‌تواند بصورت استاتیک یا دینامیک ایجاد شود. بیماری استاتیک در اثر مسدود شدن (Supprssion) عملکرد سیستم حیاتی ایجاد می‌شود مثل: تروما و شکستگی، آسپیراسیون جسم خارجی و ... که نیاز به اقدامات حمایتی و جراحی دارند.

ولی بیماری دینامیک نتیجه اختلال (Derangement) در عملکرد سیستم حیاتی فرد است که با اصلاح نیروی حیاتی توسط داروهای هومیوپاتی و تحریک مکانیسمهای خود درمانی بدن برگشت‌پذیر هستند.

بطور مشخص حیطه عملکرد هومیوپاتی در بیماریهای دینامیک است که می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

-سردرد: میگرن، خوشه‌ای، عصبی، موسکاری- تومایولی و همکارانش در تحقیق خود نشان دادند که بیش از 60 درصد از بیماران با سردرد مزمن از طریق هومیوپاتی بهبودی قابل توجهی داشتند.

-سرگیجه: کاذب و حقیقی.

-آلرژیهای مختلف: بینی (عطسه، آبریزش و ...)، چشم (قرمزی، اشک ریزش خارش)

-مشکلات تنفسی: حساسیت ریوی، سرماخوردگی‌های مکرر، سرفه مزمن، آسم.

در مطالعه فیلیپ کولین حدود 6/87 درصد از بیماران با آلرژی تنفسی با هومیوپاتی درمان شده بودند. ولی در مطالعه جیووانی وهمکارانش هم نتایج مثبت و هم نتایج منفی وجود داشت.

-ناراحتیهای گوارشی: ریفلاکس، گاستریت،زخم معده، یبوست یا اسهال مزمن،بی اشتهائی یا اشتهای سیری ناپذیر، IBS هموروئیدو فیشر.

-مشکلات ادراری: عفونتهای مکرر،سنک ادراری،پروستاتیت مزمن،بی اختیاری ادرار.

-بیماریهای زنان وزایمان: اختلالات پریود،ناراحتیهای قبل یا حین پریود(دردهای کمریا رحم وتخمدانها،تشنگی،درد یاتورم سینه¬ها،جوش صورت،ضعف بدن، عصبی یا افسرده شدن)، عفونتهای مکرر ومزمن، نازائی، مشکلات دوران یائسگی شامل: گر کشیدن،تعریق و ...

-اختلالات عملکرد جنسی: سرد مزاجی زن یا مرد، ناتوانی جنسی یا زود الزامی مرد، سردرد بعد از زناشوئی، خشکی و درد در موقع زناشوئی.

-مشکلات عضلانی- اسکلتی: کمردرد، درد سیاتیک، دردهای مزمن.

-بیماریهای پوست و مو: خارش، اگزما، آکنه و لگاریس، کیهو، پسوریازیس، درماتیت سبورئیک، آتوبیک درماتیت ریزش مو.

-اختلالات خواب: بی خوابی، بدخوابی، کابوس، حرف زدن، راه رفتن یا دندان کروچه در خواب.

اختلالات رفتاری و رشد و نمو بچه‌ها: بی اشتهائی، ناخن جویدن، ADHD (اختلال بیش فعالی- کم توجهی)، شب ادراری.

ناراحتیهای روحی- عاطفی: اضطراب، حملات پانیک، افسردگی، ترس، وسواس،

بیماریهای عفونی: فارنژیت، تونسیلیت، سینوزیت، اوتیت مدیا، برونشیت، سیستیت.